Widget Recent Post No.

Η θεραπεία της νοζεμίασης και η εμπειρεική μέθοδος ενός μεγάλου μελισσοκόμου!

 



Μια πολύ χρήσιμη ανάρτηση αφιερωμένη στην πιο καταστροφική ασθένεια των μελισσιών. Σήμερα ένας μελισσοκόμος θα μοιραστεί μαζί μας όλες τις εμπειρίες του, και θα μας δώσει τις πιο πολύτιμες γνώσεις...

Βλέπω πολλα δημοσιεύματα για κρούσματα νοζεμίασης φέτος. Το συνημμένο άρθρο μου είχε δημοσιευθεί το 2008. Ενδεχομένως είναι χρήσιμη η επαναδημοσίευσή του.
(δημοσιεύθηκε στο Μελισσοκομικό.Βήμα. Σεπτεμβρίου 2008)
ΝΟΖΕΜΙΑΣΗ: ΕΞΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΗΓΑΝ ΧΑΜΕΝΑ
(επειδή εν ενεργεία μέλος του Δ.Σ. της Ο.Μ.Σ.Ε. βρίσκεται στην ευτυχέστατη θέση να ευχαριστήσει δημοσίως τον Θανάση Μπίκο)

Του Άρη Ι. Τάτση.

Λέγαμε λοιπόν ότι Αρχές Γενάρη 2008, εν μέσω των δημοσιευμάτων για τη νέα απειλητική μορφή νοζεμίασης (nosema ceranae), τα μισά μελίσσια μου (300 μελίσσια στον Μύτικα Αιτωλοακαρνανίας) εμφάνισαν οφθαλμοφανέστατη μείωση πληθυσμού. Μόνο όσοι από σας έχουν χάσει μελίσσια από νοζεμίαση μπορείτε να αντιληφθείτε την ψυχολογική πίεση.

Ο πατέρας μου κι εγώ σαν να βλέπαμε μπροστά μας τις 300 ντανιασμένες κυψέλες κι είναι ακριβά και τα ψυκτικά και μαζέψαμε στην καμπούρα μας και 17 χρόνια από το 1991.

Οι μετρήσεις έγιναν από την κτηνίατρο Μαρία Πασαλόγλου και τον Κώστα Πανέτα,  πρόεδρο του Μελισσοκομικού Συλλόγου Άρτας (ήμουν δίπλα του στο μικροσκόπιο και τον ευχαριστώ που με έμαθε να βλέπω τη νοζεμίαση). Επιβεβαίωσαν αυτό που έβλεπαν τα μάτια και η πείρα μας. Η κατάσταση ήταν στο μη περαιτέρω.

Έμαθα ότι κυκλοφορεί λαθραία Fumidil. Ήξερα από το 1991 ότι στα τελευταία στάδια της ασθένειας το Fumidil δεν μπορεί να κάνει θαύματα. Το ίδιο μου είπαν και τα διαβάσματά μου. Η εταιρία που παράγει το Fumidil δεν μας κορόιδεψε ποτέ. Όλα τα δημοσιεύματα το γράφουν καθαρά. Οπότε πέθανε εν τη γενέσει της η ιδέα για τη συμμετοχή στο λαθρεμπόριο.

Ρώτησα όλους τους γνωστούς μου μελισσοκόμους, κανένας όμως δεν είχε τύχει να χρησιμοποιήσει το ρουμανικό σκεύασμα Protofil. Αν έστω ένας είχε βρεθεί να μου πει μια θετική προσωπική του εμπειρία, στην ψυχολογική κατάσταση που βρισκόμασταν πατέρας και γιος, ήταν βέβαιο ότι θα το χρησιμοποιούσαμε με κλειστά τα μάτια.

Στο άρθρο του Θανάση Μπίκου «Φτου … σκόρδα» (Μελισσοκομική Επιθεώρηση 1998, σελ. 394 – 396, ξαναδιαβάστε το όσοι το έχετε, κι όσοι δεν το έχετε την ίδια στιγμή που θα το ζητήσετε μπορώ να το στείλω με φαξ) είχε αναδημοσιευτεί από το περιοδικό «Η ΜΕΛΙΣΣΑ» (τ. Α΄, Σεπ. 1958 – Αυγ. 1959, σελ 202) το άρθρο «ΖΑΧΑΡΙ ΜΕ … ΣΚΟΡΔΟ, ΤΟ ΙΔΕΩΔΕΣ ΣΙΡΟΠΙ (θεραπεύει τη Νοζεμίαση)», το οποίο έχει ως εξής:

«Η Αυστριακή μελισσοκομική επιθεώρηση «Alpen-landish Imkerzeitung» εις το τεύχος του Σεπτεμβρίου 1958 συνιστά, εις την στήλην «Συμβουλαί διά τον Σεπτέμβριον», την προσθήκην σκόρδου εις το σιρόπι τροφοδοσίας των μελισσών. Ο συγγραφεύς αυτών των «Συμβουλών» αναφέρει ότι κατά τον Δεύτερον Παγκόσμιον Πόλεμον, η ζάχαρις εις την Αυστρίαν διενέμετο περιορισμένα με δελτίο. Εντούτοις για τη μελισσοκομία δίνανε 2 χιλιόγραμμα ζαχάρεως κατά κυψέλη. Τη ζάχαρι όμως αυτή τη δίνανε, αφού προηγουμένως την κάνανε ακατάλληλη για κατανάλωση από τους ανθρώπους, με προσθήκη χυμού σκόρδου.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου και τα επόμενα χρόνια, κατά τα οποία διήρκεσε  η τροφοδοσία των μελισσών με σιρόπι ζαχάρεως αρωματισμένης με σκόρδο, παρατηρήθηκε πως η νοζεμίαση είχε πρακτικά εξαφανιστεί στο Τυρόλο. Αργότερα όμως, μόλις καταργήθηκε το δελτίο και επανήλθε η τροφοδοσία των μελισσών με τη σκέτη ζάχαρι, όπως και άλλοτε επανεμφανίστηκε η νοζεμίασις. Επίσης κατά το 1947, ο αυτός συγγραφεύς, διεπίστωσεν ότι δύο κυψέλες που δεν είχαν εφοδιαστεί με σκορδούχο σιρόπι προσεβλήθησαν από δυσεντερία, ενώ οι άλλες του αυτού μελισσοκομείου, ταγισμένες με το περίφημο αυτό σιρόπι ήσαν απρόσβλητες. Έκτοτε ο συγγραφεύς του άρθρου προσθέτει τακτικά σκόρδο στη χειμερινή τροφοδοσία των μελισσών του και έχει διαπιστώσει πως το σκόρδο είναι ένα θαυμαστό προφυλακτικό κατά της δυσεντερίας και της νοζεμιάσεως. Προσθέτει στο σιρόπι του το χυμό 5 γραμμαρίων σκόρδου ανά χιλιόγραμμο ζαχάρεως. Οι μέλισσες δεν ενοχλούνται από την οσμή και παίρνουν πρόθυμα το σιρόπι. (Από την Revve Francaise d’ Apiculture, Ιαν. 1959».

Αυτό που λέει το άρθρο είναι ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου οι Γερμανοί έδωσαν στους μελισσοκόμους της προσαρτημένης (Anschluss, 1938) Αυστρίας με δελτίο ζάχαρη για τροφοδότηση των μελισσοσμηνών τους. Στην κατάσταση πείνας που είχε φέρει ο πόλεμος, οι Αυστριακοί σιγά μην έδιναν τη ζάχαρη στα μελίσσια. Την πούλησαν στη μαύρη αγορά. Οπότε οι Γερμανοί πρόσθεταν στη ζάχαρη που διανεμόταν με δελτίο χυμό 5 γραμμάρια χυμό σκόρδου για είναι αδύνατη η κατανάλωση από άνθρωπο (αν θέλετε δοκιμάστε το). Οι Αυστριακοί παρατήρησαν ότι κατά τα χρόνια της τροφοδότησης με σκορδούχο σιρόπι τα μελίσσια τους δεν προσβλήθηκαν από νοζεμίαση.

Ο μηχανισμός «θεραπείας» της νοζεμίασης με το σκορδούχο σιρόπι περιγράφεται σε άρθρο του Βασίλη Σκούρτη στη Μελισσοκομική Επιθεώρηση (θα μου επιτρέψετε όμως να μη δώσω την ακριβή παραπομπή, γιατί αν ψάξετε μπορεί να ανακαλύψετε και άλλα διαμαντάκια). Σε θερμοκρασίες άνω των 12 βαθμών Κελσίου, περίπου μισή ώρα μετά την τροφοδότηση οι μέλισσες πετούν έξω από την κυψέλη και κενώνουν το έντερό τους. Είναι αυτονόητο ότι μαζί με τα περιττώματα αποβάλλεται και κάποιος αριθμός σπορίων νοζεμίασης (δεν ξέρω κανέναν που να τα μέτρησε).

Και ο Σκούρτης στο ως άνω άρθρο του αναφέρει την ίδια δοσολογία με αυτή που αναφέρεται στο άρθρο που αναδημοσίευσε ο Μπίκος, δηλαδή 5 γραμμάρια χυμού σκόρδου ανά κιλό ζάχαρης. Αν όμως δεν υπήρχε η δημοσίευση του Μπίκου με τις παραπομπές της δεν θα έπαιρνα την απόφαση που πήρα.

Μετά έψαξα το ζήτημα και στο ίντερνετ. Στο ελληνικό ίντερνετ πλέον βρίσκει κανείς αναφορές μόνο δευτερο – τριτο – τεταρτογενείς για το σκόρδο, χωρίς αναφορά σε πηγές. Συνιστάται για ζαχαροζύμαρο και όχι σιρόπι (δεν έχω χρόνο να το αναλύσω, αλλά σκεφθείτε θερμοκρασίες, ποσότητες κλπ σε σχέση με την ως άνω αρχή λειτουργίας).

Στο διεθνές ίντερνετ χειρότερα. Αποτελέσματα: nosema και garlic (μελισσοκομικά) το απόλυτο μηδέν, nosema και knoblauch (γερμανικά, που έχουν και την αρμοδιότητα λόγω εντοπιότητας) ελάχιστα – χειρότερα και από το ελληνικό, nosema και ajo (ισπανικά μήπως βρεθεί κάτι στη λατινική αμερική) (μελισσοκομικά) το απόλυτο μηδέν. 

Πάνω στην απελπισία μου αποφάσισα τάχιστα. Οι 1ες μετρήσεις, που έδειχναν την εφιαλτική κατάσταση, έγιναν στις 15 Γενάρη 2008. Τα 300 αυτά μελίσσια δέχτηκαν 4 ταΐσματα (ανά βδομάδα) με μισό λίτρο πυκνό σιρόπι που περιείχε χυμό σκόρδου. Τα σκόρδα έμπαιναν στο μπλέντερ και με τουλπάνι παίρναμε το χυμό σκόρδου (το ίδιο αποτέλεσμα επιτυγχάνεται ευκολότερα με τη χρήση αποχυμωτή). Η δόση ήταν 5 γραμμάρια χυμού σκόρδου ανά κιλό ζάχαρης (ζάχαρης, όχι σιροπιού). Ουδέποτε ανακάτεψα για την πρόσμιξη του χυμού σκόρδου στο σιρόπι. Ριχνόταν ο χυμός στο βαρέλι και μέχρι να φτάσουμε από την Άρτα στο Μύτικα Αιτωλοακαρνανίας το διάλυμα είχε ανακατευτεί από μόνο του.

Η 1η παρατήρηση είναι ότι το σιρόπι αυτό καταναλωνόταν από τις μέλισσες με πιο αργό ρυθμό σε σχέση με το μη σκορδούχο σιρόπι, αλλά σαφώς καταναλωνόταν ακόμη και από τα πολύ αδύνατα μελίσσια.

Η 2η παρατήρηση είναι ότι από τη 2η τροφοδοσία και μετά η αναστάτωση στο μελισσοκομείο ήταν ελαφρώς μεγαλύτερη σε σχέση με την τροφοδοσία με μη σκορδούχο σιρόπι, δηλαδή εντονότερη λεηλασία και πολλές μέλισσες που πνίγονταν καθώς εισέβαλαν στην ποτίστρα που κουβαλούσα. Για μένα τουλάχιστον είναι πολύ ενδιαφέρον το συμπέρασμα ότι οι μέλισσες «θυμούνται» καλά (για πάνω από εβδομάδα) και ότι αναγνώριζαν δια της οσμής του σκόρδου τη γλυκιά τροφή και εφορμούσαν για να τη λάβουν, παρότι η ίδια τροφή ταυτόχρονα τους προκαλούσε ευκοίλια. Είναι σαφές ότι είναι γραμμένο στο DNA της μέλισσας να αναζητά τις γλυκές τροφές. Είναι όμως σαφέστατο ότι δεν είναι γραμμένη στο DNA της η αναζήτηση της οσμής του σκόρδου. Για οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο το πείραμα είναι απλό.

Τέλη Φλεβάρη πήρα 3 ίδια δείγματα μελισσών από τα μελίσσια αυτά. Τα δείγματα ελήφθησαν την ίδια μέρα από τα ίδια μελίσσια από μέλισσες που κατανάλωναν ζαχαροζύμαρο (ήταν και πιο εύκολο έτσι). Ένα δείγμα στάλθηκε στην Μ. Πασαλόγλου, ένα στον Γιώργο Σεντεμέντε, μέλος του Δ.Σ. της ΟΜΣΕ, κι ένα κράτησα για να το δούμε μαζί με τον Κώστα Πανέτα. Σε κανέναν δεν είχα πει αυτό που έβλεπαν τα μάτια μου, ότι δηλαδή τα μελίσσια δεν φαίνονταν πλέον με το μελισσοκομικό μάτι ασθενή.

Πρώτος πρόλαβε ο Γ. Σεντεμέντες. Την ίδια μέρα που πήρε το δείγμα το εξέτασε και δεν είδε ούτε ένα σπόριο νοζεμίασης. Γιώργο ευχαριστώ πολύ για τη χαρά που μου ‘δωσες και για την έμπρακτη επίδειξη ευαισθησίας. Την επόμενη ημέρα ήρθε με φαξ η ανάλυση της Μ. Πασαλόγλου με ένδειξη «ΑΡΝΗΤΙΚΟ (λίγα σπόρια)». Το μικροσκόπιο του Πανέτα δεν έδειξε καθόλου σπόρια. Δίπλα του ήμουν και τη δεύτερη φορά, αλλά δεν κοίταξα. 300 μελίσσια είναι 300 μελίσσια.

Δεν είμαι γιατρός, δεν είμαι κτηνίατρος, δεν είμαι γεωπόνος, δεν έχω συμμετάσχει ούτε σε ένα μελισσοκομικό σεμινάριο. Δεν ξέρω αν αποκλειστικά υπεύθυνο είναι το σκόρδο ή το ποσοστό της συμβολής του. Διαβάστε, σκεφτείτε, ρωτήστε τους ειδικούς και αποφασίστε μόνοι σας τι θα κάνετε στα δικά σας μελίσσια. Ούτως ή άλλως ο αναγνώστης ξέρει πάντοτε καλύτερα από το συγγραφέα. Το άρθρο αυτό περιγράφει μόνο μια προσωπική εμπειρία η οποία συναισθηματικά ήταν πολύ εντονότερη απ’ ό,τι μπορεί να αποτυπωθεί στο χαρτί.

Προσωπικά, ως μέλος του Δ.Σ. της Ο.Μ.Σ.Ε., οφείλω να ξεκαθαρίσω σε όλους το εξής: τώρα που διαβάσατε την εμπειρία μου, δηλώνω ότι, ακόμη και το 10% των ελλήνων μελισσοκόμων να ζητήσει να επιτραπεί η εισαγωγή του Fumidil, του Protofil ή όποιου άλλου …il, για την αντιμετώπιση είτε της apis nosema είτε της nosema ceranae από τη μεριά μου συνυπογράφω το αίτημα αυτοστιγμεί, με δύο όμως διευκρινίσεις: 1. Τα φάρμακα αυτά να μην επιδοτούνται, αλλά να τα αγοράζει ιδίοις χρήμασι ο ενδιαφερόμενος και 2. Την επόμενη φορά που θα ασχοληθούν οι Ευαγγελάτοι με κατάλοιπα φαρμάκων στο ελληνικό μέλι μη μου ζητήσετε να παραστώ ως συνήγορος υπεράσπισης. Υπάρχουν και πιο ενδιαφέροντα πράγματα σ’ αυτή τη ζωή.

Το άρθρο το είδε πρώτος ο Θανάσης Μπίκος. Υπήρχε η ιδιόχειρη αφιέρωση: «Θανάση, οι μέλισσες μου κι εγώ ευχαριστούμε από καρδιάς».

Επιμέλεια Άρης Ι. Τάτσης, για την Ορεινή Μέλισσα

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια