Εσείς γνωρίζετε τους 4 πιο απαραίτητους μελισσοκομικούς χειρισμούς του καλοκαιριού;

Λέγοντας μελισσοκομικούς χειρισμούς το καλοκαίρι δεν εννοούμε μόνο τον τρύγο. Την εποχή αυτή τα μελίσσια καταπονούνται, αφού εκτός από την αφαίρεση μελιού, το μελίσσι έχει να αντιμετωπίσει και άλλες δύσκολες συνθήκες. Δείτε αναλυτικά πώς θα αντιμετωπίσετε τις αντιξοότητες.

Το καλοκαίρι ξεκινά μία δύσκολη περίοδος, με υψηλές θερμοκρασίες, ανομβρία, έλλειψη ανθοφοριών, και έντονης παρουσίας σφηκών, ενός από τους χειρότερους εχθρούς της μέλισσας. Οι απώλειες μελισσοσμηνών το καλοκαίρι είναι συνηθισμένες για τους μελισσοκόμους της Αττικής, και συχνά είναι πιο οδυνηρές από αυτές του χειμώνα.

Ας δούμε λοιπόν αναλυτικά τους 4 πιο απαραίτητους μελισσοκομικούς χειρισμούς κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Τρύγος μελιού: Σίγουρα, η πιο ευχάριστη εργασία, όχι όμως τόσο ξεκούραστη όσο πολλοί νομίζουν. Η υψηλές θερμοκρασίες και τα πολλά κεντρίσματα των μελισσιών, που ξεσηκώνονται όταν τους παίρνουμε το μέλι που με τόσο κόπο συνέλλεξαν, κάνουν συχνά τον τρύγο ιδιαίτερα επίπονο. Για να μειώσουμε τα τσιμπήματα κατά τον τρύγο, και για να πάρουμε σωστό προϊόν, ας προσέχουμε τα παρακάτω (σε επόμενο άρθρο μας θα αναφερθούμε στις σωστές πρακτικές αποθήκευσης και συσκευασίας μελιού):

α. Ο τρύγος να γίνεται απογευματινές ώρες, ώστε να μην διεγείρονται πολύ οι λεηλάτριες μέλισσες.

β. Καπνίζουμε όσο το δυνατό λιγότερο, μιας και ο καπνός επηρεάζει την οσμή του μελιού

γ. τα πλαίσια που είναι τουλάχιστον κατά τα 2/3 σφραγισμένα με κερί, και περιέχουν

δ. Τα τρυγημένα πλαίσια τα κλείνουμε γρήγορα στα πατώματα, τα οποία και σκεπάζουμε ώστε οι οσμή του μελιού να είναι όσο το δυνατόν ασθενέστερη και να μην διεγείρει τις λεηλάτριες μέλισσες. Ιδανικά, χρησιμοποιούμε και 2-3 καπάκια με ειδική βαλβίδα διαφυγής μελισσιών, ώστε να μην μεταφέρουμε μέλισσες στην αποθήκη μας.

ε. Μετά τον τρύγο, επιστρέφουμε πίσω τις κηρήθρες στα μελίσσια, για να τις ξαναφτιάξουν οι εργάτριες και να τις γεννήσει η βασίλισσα.

Αντιμετώπιση σφηκών. Από τα μέσα Ιουλίου και μετά, και μέχρι τα τέλη Οκτώβρη, εμφανίζεται ο αιώνιος εχθρός της μέλισσας, η σφήκα. Δύο είναι τα ήδη που προσβάλλουν τις κυψέλες: η κοινή σφήκα Vespa vulgaris και μεγάλη κόκκινη σφήκα, V.crabro, γνωστή και ως σκούργος ή σερσένι. Οι σφήκες προκαλούν πολλαπλές ζημιές στα μελίσσια, που ξεκινούν από απλή ενόχληση της εισόδου, αρπαγή εργατριών, είσοδο στην κυψέλη, και φτάνουν ακόμα και σε λεηλασία και πλήρη καταστροφή της κυψέλης, κυρίως σε αδύναμα μελίσσια. Ακόμα και η ενόχληση και αποτροπή της πτήσης των μελισσιών μπορεί να είναι καθοριστική το καλοκαίρι, όταν οι μέλισσες πρέπει να συλλέξουν νερό η ελάχιστη διαθέσιμη τροφή. Για να μειώσουμε τις ζημιές από τις σφήκες, μπορούμε να ενεργήσουμε ως εξής:

α. Μικραίνουμε τις εισόδους (είτε με το ίδιο το πορτάκι, είναι με χόρτα, χαρτί, κτλ), δίνοντας έτσι την ευκαιρία στις μέλισσες-φρουρούς να αντιμετωπίσουν ευκολότερα τους επίδοξους εισβολείς.

β.Τοποθετούμε τις ειδικές πλαστικές ή μεταλλικές εισόδους πρόληψης σφηκών, που κυκλοφορούν στο εμπόριο.

γ. Αφαιρούμε όποια επιπλέον σανίδα πτήσης (εάν γίνεται) και καθαρίζουμε την είσοδο της κυψέλης από αγριόχορτα που αποτελούν τις «εξέδρες επίθεσης» για τις σφήκες.

δ. Τοποθετούμε σφηκοπαγίδες περιφερειακά του μελισσοκομείου. Τέτοιες παγίδες κυκλοφορούν στο εμπόριο, αλλά μπορεί να κάνουμε και δικιά μας κατασκευή. Η πιο αποτελεσματική από αυτές, ειδικά για τους σκούργους, είναι η παγίδα τύπου-κυψέλη. Αλλάζουμε το δόλωμα κάθε μέρα. Το δόλωμα μπορεί να είναι κιμάς, μαλακό ψάρι, καλαμάρι, σουπιά, γλυκό κρασί, χυμός πορτοκάλι, σκυλοτροφή ή γατοτροφή. (περισσότερες πληροφορίες και σχετικές συνταγές, σε επόμενο άρθρο)

Έλλειψη γύρης: Η γύρη, που είναι ζωτικής σημασίας για το μελίσσι, το καλοκαίρι μειώνεται ραγδαία, με αποτέλεσμα της δραματική μείωση του γόνου και την σημαντική καταπόνηση του μελισσιού. Η εξασφάλιση γύρης είναι πρωταρχικής σημασίας για το μελισσοκόμο, αφού οι μέλισσες που θα γεννηθούν το καλοκαίρι είναι αυτές που θα κληθούν να συλλέξουν το πευκόμελο του φθινοπώρου. Για να λύσουμε το πρόβλημα της απουσίας γύρης, μπορούμε να δουλέψουμε ως εξής:

α. Μεταφέρουμε τα μελίσσια μας σε γυρεοδοτικές καλοκαιρινές ανθοφορίες. Αυτές βρίσκονται είτε σε αρδευόμενες καλλιεργημένες εκτάσεις, με φυτά όπως βαμβάκι, καλαμπόκι, ηλίανθο, είτε σε οροπέδια όπου οι καλοκαιρινές μπόρες, είναι πιο συχνές και ευεργετικές για καλοκαιρινή άνθιση. Περιφερειακά της Αττικής, τέτοιες περιοχές είναι ο κάμπος της Κωπαϊδας (Λιβαδειά, Ορχομενός, κτλ), το οροπέδιο της Γκούρας, Φενεού (ορεινή Κορινθία), η Πεντέλη (κυρίως το βόρειο τμήμα της), η Πάρνηθα, η λίμνη Μαραθώνα (κυρίως το βόρειο κομμάτι).

β. Παρασκευάζουμε μόνοι μας υποκατάστατα γύρης (γυρεόπιτες), τα οποία χορηγούμε στα μελίσσια μας. Οι γυρεόπιτες του εμπορίου χρειάζονται προσοχή, καθώς μπορεί να περιέχουν γύρη άγνωστης προέλευσης, χωρίς διατροφική αξία, και κίνδυνο να υποστεί μυκητιάσεις. (περισσότερες πληροφορίες και σχετικές συνταγές για παρασκευή γυρεόπιτας, σε επόμενο άρθρο)

γ. Χορηγούμε ειδικά βιταμινούχα υποκατάστατα γύρης, που ενισχύουν τη ωοτοκία της βασίλισσας σε περιόδους στρες, όπως το καλοκαίρι. Τέτοια προϊόντα είναι αυτά  τα οποία καλύπτουν το ικανοποιητικά το κενό γύρης, παράγουν περισσότερους γόνους και όπως έχει αποδειχθεί πειραματικά, θωρακίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα των μελισσών. Τα σκευάσματα αυτά είναι φυτικά, με εγκεκριμένη χρήση για τις μέλισσες.

 Έλλειψη νερού: Οι ανάγκες ενός μελισσιού σε νερό μπορεί να φτάσουν και τα 300γρ την ημέρα! Παρότι πειραματικά οι μέλισσες μπορεί να κάνουν ακόμα και 5-6 λμ για να βρούν νερό, στην πράξη θέλουν να το βρίσκουν κοντά τους, σε ακτίνα μέχρι 1χλμ, και ιδανικά στα πρώτα 500μ.

Εάν λοιπόν στο μελισσοκομείο μας δεν υπάρχει κοντά ρέμα ή λίμνη, το καλοκαίρι οφείλουμε να παρέχουμε στις μέλισσες φρέσκο (όχι στάσιμο πάνω από 3-4 μέρες) νερό, σε μεγάλες δεξαμενές. Στην επιφάνεια του νερού πρέπει να μπορούν οι μέλισσες να πατούν και να πίνουν νερό, χωρίς να πνίγονται, επομένως τις βοηθούμε βάζοντας σανίδες αφρολέξ, κλαράκια, πευκοβελόνες, και ότι άλλο σχετικό σκεφτούμε. Στο νερό καλό θα είναι να προσθέσουμε κιμωλία ή σκόνη ζεόλιθου, που δεν αφήνουν το νερό να πρασινίσει.

Εναλλακτικά, μπορούμε να κατασκευάσουμε επίπεδες ποτίστρες με μικρή ελεγχόμενη ροή, ώστε να μην χρειάζεται η μεταφορά νερού στο μελισσοκομείο κάθε 3-4 μέρες. Στις αυτοσχέδιες ποτίστρες αντίστοιχα, το νερό μπορεί να κυλά πάνω σε ένα κομμάτι ξύλινης επιφάνειας.

Πηγή: www.melissopolis.com