Widget Recent Post No.

Οι μέλισσες αποφασίζουν πριν από εμάς... πόσο μέλι θα πάρουμε.




Έχουμε γράψει πολλές φορές πως εμείς οι μελισσοκόμοι μπορεί να παρέχουμε κάποιες ευκολίες στα μελίσσια μας, να φροντίζουμε για την καλή τους – πολλές φορές και για την κακή τους – υγεία και να κάνουμε διάφορους χειρισμούς για την έγκυρη και σωστή τους ανάπτυξη, μα στα εσωτερικά τους θέματα, στην οργάνωση της κοινωνίας τους και  στους αρχέγονους νόμους λειτουργίας τους, δεν μπορούμε να μπούμε.
Οι νόμοι αυτοί ισχύουν από πολύ-πολύ παλιά, είναι γραμμένοι στο DNA τους και δεν μπορούμε να τους αλλάξουμε με τίποτα... εκτός και αν δημιουργήσουμε μια άλλη μέλισσα.. μεταλλαγμένη.
Εκείνο όμως που μπορούμε να κάνουμε, είναι να τους ανακαλύπτουμε και να τους κατανοούμε, και με όπλο αυτή τη γνώση να προσαρμόζουμε ανάλογα τους μελισσοκομικούς μας χειρισμούς.
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια οι επιστήμονες πίστευαν πως η κάθε μέλισσα αναλαμβάνει μια σειρά από διαδοχικές εργασίες, αλλάζοντας ειδικότητα, ανάλογα με την ηλικία της.

Έτσι όλα τα μελισσοκομικά βιβλία αναφέρουν για τις μέλισσες παραμάνες, για τις μέλισσες καθαρίστριες, για τις μέλισσες κτίστριες, για τις μέλισσες φρουρούς κοκ. Τα ίδια βιβλία, γράφουν πως το πρώτο μισό χρόνο ης ζωής μια εργάτρια μέλισσα τον περνάει μέσα στην κυψέλη και το δεύτερο μισό, εκτός κυψέλης σαν συλλέκτριες, νεροκουβαλίτριες ή ανιχνεύτριες.

Μια ομάδα όμως γερμανών επιστημόνων, κάνοντας χρήση σύγχρονων υπερευαίσθητων οργάνων –θερμική βιντεοκάμερα -  και παρατηρώντας τη ζωή μέσα σε ένα μελίσσι, διαπίστωσε πως υπάρχει μια ακόμα, νέα ειδικότητα, για τις εσωτερικές μέλισσες. Η ειδικότητα της  εργάτριας θερμάστρας, που όπως μαρτυράει και το όνομά της, είναι επιφορτισμένη να παράγει μεγάλες ποσότητες θερμότητας προκειμένου να «προδιαθέσει» τον γόνο για την ειδικότητα που θα αποκτήσει σαν βγει από το κελί του και γίνει ένα ολοκληρωμένο άτομο.

Οι εργάτριες θερμάστρες, εκμεταλλεύονται τα κενά κελιά που υπάρχουν ανάμεσα στο γόνο, χώνουν μέσα σε αυτά το κεφάλι τους και πάλλοντας τους θωρακικούς μύες τους, καταφέρνουν και ανεβάζουν τη θερμοκρασία του σώματός τους από τους 34 στους 44 βαθμούς Κελσίου – δηλαδή κατά 10 ολόκληρους βαθμούς πάνω από το συνηθισμένο όριο. Η θερμότητα αυτή που παράγουν, διαχέεται στα γύρω κελιά που περιέχουν γόνο, με αποτέλεσμα η θερμοκρασία του γόνου αυτού να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα. 

Το εκπληκτικό όμως αυτής της υπόθεσης δεν σταματάει εδώ. Οι ίδιοι επιστήμονες διαπίστωσαν πως οι μέλισσες θερμάστρες δεν έχουν μια σταθερή συμπεριφορά στη θέρμανση του γόνου. Μπορούν και διαφοροποιούν τη θερμοκρασία εκκόλαψης του, κατά έναν ολόκληρο βαθμό, διαφοροποόντας έτσι και την εργασιακή «προδιάθεση» των εργατριών που θα βγουν από αυτά.
Ο γόνος, του οποίου η θερμοκρασία διατηρείται στους 34 βαθμούς Κέλσιου, δίνει εσωτερικές εργάτριες, ενώ ο γόνος που η θερμοκρασία του είναι 35 βαθμούς Κελσίου, δίνει εξωτερικές συλλέκτριες μέλισσες. 

Οι επιστήμονες υποθέτουν πως οι ανάγκες του μελισσιού σε μελλοντικές ειδικότητες, είναι εκείνο που οδηγεί τις μέλισσες θερμάστρες να κάνουν αυτόν το διαχωρισμό και να «προετοιμάσουν» άλλες εργάτριες για εσωτερικές εργασίες και άλλες για εξωτερικές.

Δεδομένου ότι οι μετρήσεις έδειξαν πως η κάθε εργάτρια θερμάστρα μπορεί να θερμάνει περιφερειακά από το σημείο που χώνει το κεφάλι της και εκπέμπει τη θερμότητά της, έως και 70 κελιά γόνου, γίνεται κατανοητό ότι ο αριθμός αυτών μέσα σε ένα μελίσσι, μπορεί να κυμαίνεται από μερικές δεκάδες, έως και κάποιες εκατοντάδες άτομα, ανάλογα με την εποχή και την έκταση του γόνου.

Θα πρέπει να διευκρινιστεί πως ο σχηματισμός της μελισσόσφαιρας κατά τους χειμερινούς μήνες, είναι ένα διαφορετικό φαινόμενο, από αυτό που παρατήρησαν και κατέγραψαν οι Γερμανοί επιστήμονες. Στην περίπτωση της μελισσόσφαιρας, συνήθως δεν υπάρχει γόνος ή και να υπάρχει είναι ελάχιστος και η διατήρηση της θερμοκρασίας στο κέντρο της στους 34-35 βαθμούς Κελσίου, αποτελεί συλλογικό έργο όλου του μελισσιού, με τρόπο που έχουμε αναλυτικά περιγράψει σε προηγούμενο άρθρο μας για την ομοιόσταση. 

Να αναφέρουμε ακόμα πως οποιαδήποτε «εργασιακή προδιάθεση» και αν έχουν, μέσω του φαινομένου που μόλις περιγράψαμε ή μέσα από κληρονομικές επιταγές, οι εργάτριες μέλισσες, όταν οι απαιτήσεις το επιβάλουν, προσαρμόζονται αυτόματα και καλύπτουν το όποιο κενό.. θέσεων τυχόν εμφανιστεί μέσα στο μελίσσι. Έτσι δεν διστάζουν από καθαρίστριες να γίνουν φύλακες και από εσωτερικές να γίνουν εξωτερικές αν υπάρξει ανάγκη, αφήνοντας κατά μέρους προδιαθέσεις και προτιμήσεις! 

Αυτή η ευελιξία τους, εξ άλλου, σε συνδυασμό με την απαράμιλλη κοινωνικότητά τους, τους έχει επιτρέψει να επιβιώνουν για δεκάδες εκατομμύρια χρόνια.

Ένα πρώτο συμπέρασμα που μπορούμε εμείς οι μελισσοκόμοι να βγάλουμε από όλα αυτά, είναι πως σε ένα μεγάλο βαθμό, το ίδιο το μελίσσι, μέσα από τον μηχανισμό που περιγράψαμε, έχει κάνει τον προγραμματισμό του για το πόσες συλλέκτριες «υψηλών προσόντων» θα προετοιμάσει για τις επερχόμενες ανθοφορίες, πολλές βδομάδες πριν από εμάς.

Τι σημαίνει τώρα στην πράξη αυτή γνώση για εμάς τους μελισσοκόμους?
Σημαίνει τρία πράγματα:
Ότι ο κόσμος της μέλισσας είναι ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ και πως έχουμε ακόμα πολλά να μάθουμε γιαυτόν.
Ότι είμαστε τυχεροί που υπηρετούμε αυτόν τον κόσμο!
Ότι τα ακανόνιστα κενά κελιά ανάμεσα στο γόνο, δεν είναι αποτέλεσμα απρόσεκτης βασίλισσας, μα αντίθετα αποδεικνύουν μια έμπειρη και καλά εκπαιδευμένη μάνα.
Επιμέλεια: Μανόλης Δερματης, ερευνητής μελισσοκόμος, συγγραφέας του βιβλίου "Η Ιστορία Μιας Βασίλισσας"

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια