Widget Recent Post No.

Η μελισσοκομική επιστημονική έρευνα και η θεωρία του χάους.


Τις τελευταίες μέρες παρακολουθούμε με σκεπτικισμό τις αντιδράσεις πολλών συναδέλφων μελισσοκόμων, που απαντούν με πικρόχολα σχόλια, στις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στις ανακοινώσεις των ερευνητών-επιστημόνων, για τη δοσολογία των φαρμάκων-ουσιών που προτείνουν και που αφορούν την καταπολέμηση των ασθενειών των μελισσών μας.

Εκείνο όμως που μας προβληματίζει περισσότερο, δεν είναι οι αντιδράσεις των απλών μελισσοκόμων, που σαν «μάχιμοι εραστές» της μέλισσας, μπορούμε να τους καταλάβουμε και να τους δικαιολογήσουμε εν μέρη, αλλά η κόντρα που φαίνεται να υποβόσκει μεταξύ των διαφόρων «ερευνητικών μελισσοκομικών ομάδων» για τις «σωστές» δοσολογίες κάποιων σκευασμάτων ή για το βαθμό τοξικότητας κάποιων άλλων.

Παρά τις όποιες αντιρρήσεις έχουμε, σχετικά με την εν γένει χρήση «ουσιών» στην αντιμετώπιση των ασθενειών της μέλισσας, που τις περισσότερες φορές καταλήγουν να έχουν κοινό αίτιο, που λέγεται βαρρόα, εν τούτοις θα προσπαθήσουμε να γεφυρώσουμε τις διαφορές και διαφωνίες που έχουν ξεσπάσει, ιδιαίτερα μεταξύ των επιστημόνων-ερευνητών... με επιστημονικά επιχειρήματα.

Για το σκοπό αυτό θα επιστρατεύσουμε τη θεωρία του χάους που, εκτός των άλλων, έχει εφαρμογές και στη βιολογία-φαρμακολογία!

Τι μας λέει λοιπόν η θεωρεία αυτή με απλά και κατανοητά λόγια?

Μας λέει ότι: «Το παρόν καθορίζει το μέλλον, αλλά η προσέγγιση του παρόντος δεν προσδιορίζει ούτε κατά προσέγγιση το μέλλον.»

Μια εκλαϊκευμένη και απλούστερη μεταφορά της χαοτικής θεωρίας, είναι το «φαινόμενο της πεταλούδας», που πήρε την ονομασία του από μια εργασία που παρέδωσε ο Έντουαρντ Λόρεντζ το 1972 στην Αμερικανική Ένωση για την Πρόοδο της Επιστήμης (American Association for the Advancement of Science) με τίτλο "Προβλεψιμότητα:

Το βασικό ερώτημα που έθεσε σε αυτή του την εργασία ο Λόρεντζ ήταν: «Μήπως το χτύπημα των φτερών μιας πεταλούδας στη Βραζιλία, μπορεί να προκαλέσει έναν τυφώνα στο Τέξας?»

Το ερώτημα αυτό ήταν ασφαλώς ρητορικό και το χτύπημα των φτερών υπονοούσε μια μικρή αλλαγή στην αρχική κατάσταση ενός συστήματος, η οποία προκαλεί μια αλυσίδα γεγονότων που οδηγούν σε φαινόμενα μεγάλης κλίμακας. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, αν δεν είχε χτυπήσει τα φτερά της η πεταλούδα, η τροχιά του συστήματος θα μπορούσε να ήταν πολύ διαφορετική ή για να το πούμε πιο απλά, η ροή των γεγονότων να ήταν εντελώς άλλη.

Ο Έντουαρντ Λόρεντζ ήταν μετεωρολόγος και κατέληξε στην θεωρία του, όταν γύρω στο 60 μελετούσε ένα σύστημα διαφορικών εξισώσεων που προσομοίωνε τα καιρικά φαινόμενα ενός απλουστευμένου μοντέλου ατμόσφαιρας. Παρατήρησε λοιπόν, σχεδόν τυχαία, ότι όταν, για να κερδίσει χρόνο, αφαίρεσε κάποια δεκαδικά από τους αριθμούς των εξισώσεων που χρησιμοποιούσε για την πρόγνωση του καιρού, τα αποτελέσματα ήταν εντελώς διαφορετικά από αυτά που έβγαιναν πριν την αφαίρεση των δεκαδικών!

Εξ αιτία αυτού του τυχαίου γεγονότος, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, στο συγκεκριμένο μοντέλο, ακόμα και η ελάχιστη έλλειψη ακρίβειας, είναι καθοριστικής σημασίας - κάτι που αργότερα διαπιστώθηκε πως αυτό είναι ένα γενικό χαρακτηριστικό μιας ολόκληρης σειράς συστημάτων, που τα ονόμασε χαοτικά.

Ο Λόρεντζ πειραματίστηκε σε ένα ακόμη απλούστερο σύστημα τριών μόλις διαφορικών εξισώσεων που περιέγραφαν τα ρεύματα μεταφοράς θερμότητας μέσα σε ένα ρευστό. Το σύστημα αυτό «δούλεψε» επίσης χαοτικά και όλες του οι τροχιές, μετά από αρκετό χρόνο, συγκεντρώνονται τελικά σε μια περιοχή που ονομάστηκε «Ελκιστής Λόρεντζ» και επειδή όταν αυτές απεικονιστούν σε μια επιφάνια μοιάζουν κάπως με ένα ζευγάρι φτερά (πεταλούδας???), όλο αυτό ονομάστηκε «φαινόμενο της πεταλούδας».

Κάποιοι, αντί για την πεταλούδα χρησιμοποίησαν ο όνομα του γλάρου (τα φτερά του), για την προσομοίωση του φαινομένου. Κοιτώντας όμως κανείς προσεκτικά το σχήμα του ελκιστή Λόρεντζ και αυτό των φτερών μιας μέλισσας, και συγκρίνοντάς τα, καταλήγει αβίαστα στο συμπέρασμα πως αυτά τα δυο μοιάζουν πολύ περισσότερο μεταξύ τους, από ότι τα προηγούμενα παραδείγματα, δηλαδή της πεταλούδας και του γλάρου.

Την αναφορά αυτή δεν την κάνουμε, φυσικά, γιατί θέλουμε να μεταλλάξουμε την καθιερωμένη ονομασία του φαινομένου και από «σύνδρομο της πεταλούδας» να το κάνουμε «σύνδρομο της μέλισσας», αλλά θέλουμε να την χρησιμοποιήσουμε μεταφορικά για να υπενθυμίσουμε στους αγαπητού μας επιστήμονες-ερευνητές αυτό που και εκείνοι γνωρίζουν πολύ καλά. Ότι δηλαδή, όσο θα υπάρχουν έρευνες (και) για τις μέλισσες, στις οποίες μοιραία υπεισέρχονται πολλοί παράμετροι, τόσο τα αποτελέσματά τους θα έχουν αποκλίσεις!

Είμαστε βέβαιοι πως αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά... μα καμιά φορά για λόγους «μικροπολιτικούς», κάνουν πως δεν το θυμούνται.

Όσον αφορά συνάδελφοι, εμάς τους μάχιμους μελισσοκόμους, ας λάβουμε υπ όψη μας τα όσα σημειώνουμε πάρα πάνω και ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες κάτω από τις οποίες διενεργείται «ιδιαίτερα» σήμερα, η επιστημονική έρευνα στη χώρα μας. Αν το πετύχουμε αυτό, τότε θα μπορέσουμε να συνεργαστούμε αρμονικότερα με την επιστημονική μας κοινότητα, πετυχαίνοντας τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.

Κλείνοντας και το σημερινό μας άρθρο, θα θέλαμε να επισημάνουμε προς όλους, για μια ακόμα φορά, αυτό που γράφουμε και ξαναγράφουμε. Η λύση στην ριζική αντιμετώπιση της βαρρόα δεν θα δοθεί με φάρμακα και ουσίες. Ο εχθρός θα νικηθεί εκ των έσω και το κάστρο του θα πέσει από μέσα, με κάποιον δούρειο ίππο που θα επινοήσουμε, όπως ακριβώς έγινε στη Τροία! (βλέπε χθεσινό μας άρθρο με τίτλο: Βαρρόα. Ένα μεγάλο μυστικό για την καταπολέμησή της)
Επιμέλεια: Μανόλης Δερματης, ερευνητής μελισσοκόμος, συγγραφέας του βιβλίου "Η Ιστορία Μιας Βασίλισσας"



Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια