Ένα σκουρόχρωμο μέλι, που σε σημαντικές ποσότητες παράγεται κυρίως στην Ιταλία, είναι το μέλι metcalfa. Το μέλι αυτό παράγεται από το απομυζητικό έντομο Metcalfa pruinosa (Flatidae), το οποίο αντλεί χυμούς από διάφορα φυτά, εκμεταλλευόμενο κυρίως το πρωτεϊνικό τους περιεχόμενο, αφήνοντας έτσι πλούσιες σε υδατάνθρακες σταγόνες μελιτωμάτων, οι οποίες συλλέγονται από τις μέλισσες.
Το έντομο αυτό κατάγεται από τhν Αμερικανική Ήπειρο, όπου πλέον έχει ξαπλωθεί από τον Καναδά μέχρι τη Βραζιλία. Στην Ευρώπη εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Ιταλία στα τέλη της δεκαετίας του εβδομήντα στην περιοχή ΤρεΒίζο της Βόρειας Ιταλίας και λόγω της ποικίλης διατροφής του και της υψηλής κινητικότητας των ενηλίκων εξαπλώθηκε σχετικά γρήγορα και σε άλλες περιφέρειες της χώρας. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, στις πεδιάδες της βορειοανατολικής Ιταλίας υπολογίζεται ότι μπορούν να παραχθούν 40 kg/κυψέλη σε διάρκεια 50 ημερών συλλογής. Σήμερα πλέον το Metcalfa pruinosa εντοπίζεται σε ένα μεγάλο αριθμό ευρωπαϊκών χωρών από το Βορρά μέχρι το νότο (πίνακας 1). Τις τελευταίες χρονιές υπάρχουν αναφορές για την παραγωγή αυτού του είδους μελιού και στην Ελλάδα.
Το ενήλικο έντομο είναι μια πεταλούδα γκρί καφέ χρώματος, μήκους 5.5 8 mm και πλάτους 2-3 mm, που φέρει μαύρα στίγματα στο πρόσθιο τμήμα των φτερών του. Σε κατάσταση ηρεμίας τα φτερά του είναι προσκολλημένα στο σώμα του, δίνοντας του ένα σφηνοειδές σχήμα. To Metcalfa pruinosa εμφανίζει μια γενιά το χρόνο. Η σύζευξη των ενηλίκων πραγματοποιείται στα μέσα Αυγούστου και μετά από αυτή το θηλυκό αρχίζει να εναποθέτει τα περισσότερα από 90 αβγά του στους ξυλώδεις ιστούς των ξενιστών του.
Τα αβγά εκκολάπτονται συνήθως τον Μάιο και μετά τη διέλευση πέντε προνυμφιακών ηλικιών μετατρέπονται σε νύμφες και στη συνέχεια σε ενήλικα άτομα. Οι προνύμφες καλύπτονται από λευκά κηρώδη εκκρίματα δημιουργώντας ΒαμΒακάδα. Τα τέλεια άτομα του εντόμου εντοπίζονται σε γραμμικές συστάδες στους Βλαστούς των ξενιστών τους, ενώ τα ατελή στάδια μαζί με την ΒαμΒακάδα, συνήθως στο κάτω μέρος των φύλλων.
Χαρακτηριστικό του εντόμου είναι ότι οι ξενιστές του είναι πολλοί και όχι ένας, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στην περίπτωση του εργάτη (Marchalina hellenica) που παρασιτεί μόνο πάνω στο πεύκο. Έτσι το Metcalfe μπορεί να εντοπιστεί σε ένα μεγάλο αριθμό καλλιεργούμενων και αυτοφυών φυτών (πίνακας 2). Ποσότητες διαφανών μελιτωμάτων εκκρίνονται κυρίως από τα ενήλικα κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, οι οποίες λόγω της πλούσιας υδατανθρακικής τους σύνθεσης συλλέγονται από τις μέλισσες με αποτέλεσμα τα μελίσσια να παράγουν μέλι metcalfa.
Η συλλογή των μελιτωμάτων πραγματοποιείται κυρίως νωρίς το πρωί και το απόγευμα μετά τη Δύση του ηλίου. Οι μέλισσες συλλέγουν «φρέσκα» μελιτώματα του Metcalfa, καθώς οι σταγόνες πολύ γρήγορα αποκτούν μια εξωτερική υμενώδης μεμβράνη ή σε αυτές αναπτύσσονται μύκητες με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η παραλαβή τους. Η πυκνότητα των μελιτωμάτων είναι υψηλή με αποτέλεσμα ο συλλεγόμενος φυτικός χυμός να μην χρειάζεται ιδιαίτερη περαιτέρω επεξεργασία και η ταχύτητα σφραγίσματος των κελιών να είναι μεγάλη.
Από την πλευρά των καλλιεργητών θεωρείται ως παράσιτο το οποίο μπορεί να προκαλέσει ζημιές στην καλλιέργεια. Στην πράξη η άμεση Βλάβη στα φυτά από το έντομο είναι περιορισμένη, ενώ η έμμεση συνίσταται στην ανάπτυξη μυκήτων πάνω στο ευνοϊκό υπόστρωμα των μελιτωμάτων που παράγονται έντομα.
Το μέλι που παράγεται με τη μεσολάβηση του Metcalfa pruinosa παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία στα χαρακτηριστικά του, καθώς το έντομο μπορεί να παρασιτήσει σε μεγάλο αριθμό φυτών με χυμούς διαφορετικής σύστασης. Είναι το μοναδικό μέλι που στην αγορά διατίθεται με την ονομασία του εντόμου που παράγει τα μελιτώματα και όχι το όνομα το φυτού απ' όπου έχουν συλλεχθεί οι φυτικοί χυμοί (metcalfa honey).
Παρουσιάζει υψηλές τιμές χρώματος στην κλίμακα Pfund, υψηλή ηλεκτρική αγωγιμότητα, pH και οξύτητα και μάλιστα μερικές φορές η οξύτητα του υπερβαίνει την μέγιστη νομοθετημένη τιμή των 50meq/kg/. Έχει έντονη ενζυματική δράση, με υψηλές τιμές διαστάσης και ινβερτάσης, ενώ το άθροισμα φρουκτόζης και γλυκόζης ανταποκρίνεται στις τιμές των μελιών μελιτώματος (> 45%) (πίνακας 3).
Χαρακτηριστική είναι η παρουσία του τριζακχαρίτη μαλτοτριόζη και οι υψηλές συγκεντρώσεις καλίου. Όσον αφορά τα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά, πρόκειται για ενα μέλι που τις περισσότερες φορές είναι σκουρόχρωμο με τάση να κρυσταλλώνει αργά (εικ. 4). Η γεύση και το άρωμα του είναι μέτρια, με ξυλώδεις, φρουτώδεις και λουλουδάτους τόνους, που μερικές φορές μπορεί να αφήσει την αίσθηση του στυφού.
Μέλι metcalfa συλλέγεται και σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας με πιο έντονη παραγωγή στην περιοχή του Έβρου από την οποία ήδη έχουν συλλεχθεί μέλια αυτού του είδος προκειμένου να προσδιοριστούν τα φυσικοχημικά, οργανοληπτικά και μικροσκοπικά του χαρακτηριστικά από το εργαστήριο Μελισσοκομίας του Α.Π.Θ. Στα δείγματα αυτά έχουν προσδιοριστεί οι τιμές της ηλεκτρικής αγωγιμότητας και της δράσης του ενζύμου διαστάση με τους μέσους όρους είναι 1,36 mS/ cm και 23,37 DN αντίστοιχα, ενώ συνεχίζονται και οι υπόλοιπες αναλύσεις.
Ευρωπαϊκές χώρες όπου υπάρχει το έντομο Metcalfa pruinosa
Χώρα
|
Έτος πρώτης αναφοράς
|
Ιταλία
|
1979
|
Γαλλία
|
1986
|
Ισπανία
|
1988
|
Σλοβενία
|
1990
|
Ελβετία
|
1993
|
Κροατία
|
1993
|
Μ. Βρετανία
|
1996
|
Αυστρία
|
1996
|
Τσεχία
|
2001
|
Ελλάδα
|
2002
|
Τουρκία
|
2003
|
Ουγγαρία
|
2006
|
Βουλγαρία
|
2006
|
Σερβία
|
2006
|
Βοσνία Ερζεγοβίνη
|
2006
|
Ολλανδία
|
2006
|
Ρουμανία
|
2009
|
Πίνακας 2: Φυτά στα οποία παρασιτεί το έντομο Metcalfa pruinosa
Λατινική Ονομασία
|
Κοινή Ονομασία
|
Καλλωπιστικά
| |
Azalea indica (Ericaceae)
|
Αζαλέα
|
Acuba Japonica (Cornaceae)
|
Ιαπωνική δάφνη
|
Begonia rex Putz (Begoniaceae)
|
Βιγόνια
|
CedruslibaniA. Rich (Pinaceae)
|
Κέδρος Λιβάνου
|
Chrysanthemum indicum L. (Compositae)
|
Χρυσάνθεμο
|
Cydonia japonica Thunb. (Rosaceae)
|
Ιαπωνική κυδωνιά
|
Ficus elastic Roxb. (Moraceae)
|
Φίκος
|
Gardenia jusminoides Ellis (Rubiaceae)
|
Γαρδένια
|
Hydrangea macrophyllaThunb. Hydrangeaceae)
|
Ορτανσία
|
Ilex aquifolium L.(Aquifoliaceae)
|
Ίληξ ή ελαιόπρινος
|
Jasminum fruticans L.(Oleaceae)
|
Γιασεμί
|
Laurus nobilis L. (Lauraceae)
|
Δάφνη
|
Ligustrum vulgare L.(Oleaceae)
|
Λιγούστρο
|
Magnoliagrandiflora L. (Magnoliaceae)
|
Μανόλια
|
Nerium oleander L. (Apocynaceae)
|
Πικροδάφνη
|
Ocymum basilicum L. (Lamiaceae)
|
Βασιλικός
|
Platanus orientalis L. (Platanaceae)
|
Ανατολικός πλάτανος
|
Punica granatum L. (Punicaceae)
|
Ροδιά
|
Ricinus communis L. (Euphorbiaceae)
|
Ρίκινος ο κοινός
|
Rhododendron arboreum Sm. (Ericaceae)
|
Ροδόδεντρο
|
Rosa sp. (Rosaceae)
|
Τριανταφυλλιά
|
Tagetes erectaL. (Compositae)
|
Κατιφές
|
Platycladus orientalis (L.) Franco(Cupressaceae)
|
Τούγια
|
Viburnum opulus L. (Caprifoliaceae)
|
Βιβούρνο
|
Viola odorata L. (Violaceae)
|
Βιολέτα
|
Washingtoniasp. (Arecaceae)
|
Φοίνικας
|
Λαχανικά
| |
Lycopersicum esculentum Mill. (Solanaceae)
|
Ντομάτα
|
Solanum melongena L. (Solanaceae)
|
Μελιτζάνα
|
Οηωροφόρα
| |
Actinidia chinensis Plan. (Actinidiaceae)
|
Ακτινίδιά
|
Citrus sinensis L. (Rutaceae)
|
Πορτοκαλιά
|
Citrus limon Burn (Rutaceae)
|
Λεμονιά
|
Citrus reticulata Blanco (Rutaceae)
|
Μανταρινιά
|
Citrus auratium L. (Rutaceae)
|
Νεραντζιά
|
Juglans regia L. (Juqlandaceae)
|
Καρυδιά
|
Olea europaea L. (Oleaceae)
|
Ελιά
|
Persea americana Mill (Lauraceae)
|
ΑΒογκάντο
|
Pyrus communis L. (Rosaceae)
|
Αχλαδιά
|
Prunus americana Marsh. (Rosaceae]
|
Αμερικάνικη Δαμασκηνιά
|
Prunus domestica L. (Rosaceae)
|
Ευρωπαϊκή Δαμασκηνιά
|
Αυτοφυή είδη
| |
Amaranthus sp. (Amaranthaceae)
|
Αμάρανθος
|
Bromus sp. (Poaceae)
|
ΑγριοΒρώμη
|
Chenopodium album L. (Chenopodiaceae)
|
Λουβουδιά
|
Erigeron canadensis L. (Compositae)
|
Κόνυζα
|
Digitaria sanquinalis (L.) Scop. (Poaceae)
|
Αιματόχορτο
|
Hedera helix L. (Araliaceae)
|
Κισσός
|
Hypericum sp. (Clusiaceae)
|
Υπέρικο
|
Melissa officinalis L. (Lamiaceae)
|
Μελισσόχορτο
|
Mentha aquatica L. (Lamiaceae]
|
Μέντα η υδροχαρής
|
Phytolacca americana L. (Phytolaccaceae)
|
Φυτολάκα
|
Plantago sp. (Plantaqinaceae)
|
Πεντάνευρο
|
Pteridium aquitinum L. (Dennstaedtiaceae)
|
Φτέρη
|
Setariasp. [Poaceae)
|
Σετάρια
|
Solanum nigrum L. (Solanaceae)
|
Αγριοντοματιά
|
Rubus plicatus Weihe & Nees (Rosaceae)
|
Βάτος
|
UrticadioicaL. (Urticaceae)
|
Τσουκνίδα
|
Verbascum sp. (Scrophulariaceae)
|
Βερμπάσκο, φλώμος
|
Xanthium strumarium L. (Compositae)
|
Αγριο μελιτζάνα
|
Βιβλιογραφία
Καντάς Α. (2006). Εμφάνιση του εντόμου Metcalfa pruinosa στην Κέρκυρα, ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε23:17-18.
Lucchi A (1997) Metcalfa pruinosa and honey production in Italy American Bee Journal 137(71:532-535.
Papanikolaou, P. E, Fatouros N., Papachristos D. P. (2008). Department of Entomology & Agricultural Zoology Souliotls, C. Host plants of the planthopper Metcalfa pruinosa (Say) (Hemiptera: Flatidae) and observations on its phenology in Greece 1:28-41.
Preda C., Skolka M. (2011). Range Expansion of Metcalfa pruinosa (Homoptera: Fulgoroidea) in Southeastern Europe, Ecologia Balkanica 3(1): 79-87.
Persano Oddo L, Piro R. (2008). Main European unifloral honeys·, descriptive sheets, Apidologie 35: S38-S81.
ΠHΓΗ | ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ
0 Σχόλια
Για οποιαδήποτε ερώτηση πάνω στις αναρτήσεις μας , αφήστε ένα σχόλιο και εμείς με χαρά θα σας απαντήσουμε. Ορεινή Μέλισσα! Καλώς Ήρθατε!