Σήμερα θα αναπτύξουμε ένα θέμα που, εκ πρώτης όψεως για κάποιον τρίτο, φαίνεται ταπεινό και δευτερεύουσας σημασίας, αλλά που όμως για εμάς τους μελισσοκόμους έχει πολλές ενδιαφέρουσες πτυχές. Αναφερόμαστε, φυσικά, στο γνωστό μας καπνιστήρι, στη χρησιμότητα του, μα και στα προβλήματα που μπορεί να μας δημιουργήσει η καταχρηστική και αντικανονική του χρήση.
Από ιστορικής πλευράς, είναι επιβεβαιωμένο πως χρήση καπνού για τον «χειρισμό» των μελισσών έκαναν οι άνθρωποι από τους αρχαίους χρόνους, με τη βοήθεια κάποιων πρωτόγονων επινοήσεων. Το γιατί, τώρα, αντιδρούν, με τον τρόπο που αντιδρούν – γίνονται υποτονικές και λιγότερο επιθετικές - οι μέλισσες με τη χρήση καπνού, δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένο.
Κάποιοι πιθανολογούν πως ζαλίζονται και παραλύει κάπως το νευρικό τους σύστημα, όπως εξ άλλου συμβαίνει και σε άλλα ζώα. Κάποιοι άλλοι, βασιζόμενοι στο γεγονός πως οι μέλισσες αντιδρούν στον καπνό.. με φαγοπότι, αποδίδουν αυτή τους την συμπεριφορά στο ότι κάνουν ότι θα έκαναν αν ο καπνός αυτός προερχόταν από «φωτιά στο δάσος».
Σε μια τέτοια περίπτωσης προετοιμάζονται για την «μεγάλη φυγή», παίρνοντας μαζί τους τις απαραίτητες προμήθειες. Υπάρχει και μια ακόμα εξήγηση που υποστηρίζει πως ο καπνός εμποδίζει την μετάδοση των φερομονών συναγερμού από μέλισσα σε μέλισσα και επομένως την μεταξύ τους επικοινωνία.
Η προσωπική μας γνώμη είναι πως μάλλον συμβαίνουν όλα αυτά μαζί, και πως η κάθε μια από τις ποιο πάνω απόψεις, συμβάλει, άλλη περισσότερο και άλλη λιγότερο στην εξήγηση αυτού του φαινομένου.
Τελικά όμως, ότι και να συμβαίνει, για εμάς τους μελισσοκόμους ένα πράγμα έχει σημασία: Η χρήση του καπνού, και του καπνστηριού, κατά συνέπεια, έχει γίνει το δεξί μας χέρι στον χειρισμό των μελισσιών μας.
Όπως όμως συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις, έτσι και εδώ τα πράγματα έχουν δυο όψεις.
Γιατί η αντικανονική και χωρίς μέτρο, χρήση αυτού του εργαλείου, μπορεί να δημιουργήσει μια σειρά από προβλήματα που ούτε που τα έχουμε φανταστεί.
Το πρώτο και σοβαρότερο θέμα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε, με το καπνιστήρι, είναι φυσικά το θέμα της ασφάλειας, αφού η χρήση του, κυρίως το καλοκαίρι, με δυνατούς αέρηδες και υψηλές θερμοκρασίες, εγκυμονεί πολλούς κινδύνους να προκληθεί πυρκαγιά.
Οι σχετικές πυροσβεστικές διατάξεις που υπάρχουν κάνουν τη χρήση αυτού του εργαλείου, σχεδόν απαγορευτική, αν τηρηθούν κατά γράμμα. Θεωρούμε υποχρέωσή μας να σας τους παραθέσουμε, όχι για να σας υποδείξουμε τι πρέπει και τι όχι να κάνετε, μα για να διαπιστώσετε τη σοβαρότητα αυτής της παραμέτρου!
Πυροσβεστική διάταξη 9/2000 – Άρθρο 9/κάπνισμα μελισσών.
Το κάπνισμα κυψελών που είναι μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις και σε απόσταση
μικρότερη των 300 μέτρων από τις παρυφές των δασών επιτρέπεται μόνον εφόσον :
α.- Γίνει αποψίλωση της βλάστησης του χώρου εγκατάστασης των κυψελών και σε απόσταση τουλάχιστον 5 μέτρων γύρω από τις κυψέλες.
β.- Η ελάχιστη απόσταση του χώρου εγκατάστασης των κυψελών από τα δένδρα και θάμνους είναι τουλάχιστον 10 μέτρων.
γ.- Στον χώρο των κυψελών διατηρείται ικανή ποσότητα νερού (τουλάχιστον 200 λίτρα νερού).
δ.- Στις κυψέλες και σε εμφανή σημείο αναγράφεται το ονοματεπώνυμο, η διεύθυνση και το τηλέφωνο του ιδιοκτήτη.
Ειδικά κατά την αντιπυρική περίοδο επιτρέπεται το κάπνισμα κυψελών μόνο μέχρι τη 12η μεσημβρινή και εφόσον ο δείκτης επικινδυνότητας της περιοχής είναι 1 (μικρή) ή 2 (μέση).
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί με το καπνιστήρι. Όταν είναι αναμμένο δεν θα πρέπει να το ακουμπάμε οπουδήποτε, αλλά μόνο σε ασφαλή σημεία, όπως τα μεταλλικά μέρη των καπακιών, μια πέτρα μεγάλη ή ακόμα και ένα αποψιλωμένο και καθαρό μέρος του εδάφους.
Μετά τη χρήση του δεν το παρατάμε οπουδήποτε, ούτε αδειάζουμε το περιεχόμενό του ανεξέλεγκτα όπου μας βολεύει. Η πιο ασφαλής λύση είναι να του κλείσουμε τους αεραγωγούς με κάποιο άκαυστο υλικό, όπως αλουμινόχαρτο, να το ακουμπήσουμε σε μια ασφαλή άκρη για λίγο και φεύγοντας να το πάρουμε μαζί μας, οπότε και θα το καθαρίσουμε σε ασφαλέστερο μέρος, όπως σπίτι, εργαστήριο κλπ.
Ένα άλλο σοβαρό θέμα που έχει να κάνει με το κάπνισμα των μελισσών μας, είναι το γεγονός πως κάθε φορά που κάνουμε κάτι τέτοιο, τα μελίσσια μας αποδιοργανώνονται και σταματάνε τη συλλογή μελιού για κάποιο χρόνο, που μπορεί ακόμα και να ξεπεράσει τα 30 λεπτά της ώρας.
Ένα ακόμα πρόβλημα που μπορεί να προκύψει από την κακή και άλογη χρήση του καπνού, είναι και ο κίνδυνος που υπάρχει να μεταφερθούν οσμές καπνίσματος μέσα στα ίδια τα προϊόντα της μέλισσας, και κυρίως στο μέλι!
Τα πιο κατάλληλα υλικά για καύσιμη ύλη, θεωρούνται οι πευκοβελόνες, τα πριονίδια πεύκου και οι βουνιές αγελάδας κ.α.. Τα υλικά αυτά έχουν την ιδιότητα να καίγονται σιγά-σιγά και να διατηρούν τον καπνό τους σε σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες. Όλα τα άλλα υλικά, (όπως χαρτιά, υφάσματα, στουπιά κλπ) πρέπει να αποφεύγονται, γιατί έχουν συνθετικές ουσίες που όταν καίγονται αποβάλουν τοξικά αέρια, με άγνωστες συνέπειες για τις μέλισσες, μα και για το μέλι.
Παρ όλα αυτά, το καπνιστήρι, παραμένει ένα απαραίτητο εργαλείο για εμάς τους μελισσοκόμους, φτάνει να το χρησιμοποιούμε .. με μέτρο.
Και επειδή είναι απαραίτητο, μα και ίσως ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα της μελισσοκομίας – κάποιοι πιστεύουν πως το να καταφέρουμε να ανάψουμε και να κρατήσουμε αναμμένο ένα καπνιστήρι, μας κατατάσσει κατά το ήμισυ στις τάξεις των μελισσοκόμων – θα σας δώσουμε κάποιες οδηγίες που θα σας βοηθήσουν να το πετύχετε... σχετικά εύκολα.
Μετά από κάθε χρήση, απομακρύνετε τις καπνιές από τους αγωγούς που διέρχεται ο αέρας. Οι αεραγωγοί πρέπει να παραμένουν πάντα ανοιχτοί.
Ξεκινήστε βάζοντας πρώτα κάποιο καλό προσάναμμα και στη συνέχεια βάλτε την καύσιμοι ύλη, σε στρώσεις και ποτέ όλη μαζί, «φυσώντας» παράλληλα συνεχώς αέρα.
Οι πρώτες στρώσεις πρέπει απαραίτητα να μην περιέχουν καθόλου υγρασία.
Μετά από τις στεγνές στρώσεις, βάλτε ένα ανοιχτό κουκουνάρι, αν έχετε, ή αν δεν διαθέτεται μπορείτε να βάλετε λιγότερο ξερή καύσιμη ύλη (ποιο χλωρές πευκοβελόνες πχ).
Το καπνιστήρι δεν πρέπει να σταματάει να «φυσάει» για πολύ ώρα γιατί θα σβήσει. Έτσι ακόμα και αν δεν το χρειαζόμαστε πρέπει σε τακτά χρονικά διαστήματα να το «δουλεύουμε».
Κλείνοντας αυτό το μακροσκελές, μα ενδιαφέρον πιστεύουμε άρθρο, θα συνοψίζαμε ότι, το καπνηστήρι απαιτεί προσοχή και δεν πρέπει να το χρησιμοποιούμε για ψύλλου πήδημα – μερικές φορές μπορούμε να κάνουμε τη δουλειά μας και χωρίς αυτό, με λίγα μόνο τσιμπήματα που είναι και ωφέλημα.
Τέλος, θα σας συνιστούσαμε, όταν οι θερμοκρασίες είναι υψηλές και οι συνθήκες το επιτρέπουν, να πειραματιστείτε χρησιμοποιώντας ψεκαστήρα νερού αντί για καπνό, που σε κάποια ήρεμα μελίσσια δουλεύει πολύ αποτελεσματικά, παρακάμπτοντας τα μειονεκτήματα του καπνού.
Επιμέλεια: Μανόλης Δερματης, ερευνητής μελισσοκόμος, συγγραφέας του βιβλίου "Η Ιστορία Μιας Βασίλισσας"
Ορεινή Μέλισσα
7 Σχόλια
Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κάποια φυτά ή βότανα μέσα στο καπνιστήρι; Για παράδειγμα έχω διαβάσει ότι η ακονιζιά μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά του βαρρόα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣάββας
Φίλε Σάββα καλημέρα,
ΑπάντησηΔιαγραφήΑσφαλώς και μπορούμε, με μέτρο φυσικά για να μην τυχόν και πάρει μυρωδιά το μέλι – αν βρισκόμαστε προ τρύγου. Το ίδιο ισχύει και για το λιβάνι η καύση του οποίου επίσης έχει αντιβαρρόα ιδιότητες.
Τέλος, θα πρέπει να πούμε πως όλα αυτά έχουν νόημα μόνο αν έχουμε διάτρητους πάτους!
Φιλικά
το ψεκαστήρι νερού δουλεύει τέλεια για ελαφριές εργασίες όπως τάισμα και τέτοια.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια το καπνίστήρι προσωπικά βρίσκω το πεύκο αρκετά "βαρύ" , προτιμάω έλλατο (αν έχει και ρετσίνι τέλειο) και το πρώτο μακράν τον ΕΥΚΑΛΥΠΤΟ ! δοκιμάστε τον και θα με θυμηθήτε.
Φίλε John,
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυμφωνώ απόλυτα μαζί σου. Έχω 6 ευκάλυπτους στο μελισσοκομείο και κάνω χρήση με πολύ καλά αποτελέσματα!
χλωρο κυπαρισσι μολις αναψει καλα κραταει περισσοτερο απ ολα και δεν βγαζει καυτο καπνο.οι μεγαλοι μελισσοκομοι αυτο χρησιμοποιουν
ΑπάντησηΔιαγραφήκαι εγω κυπαρισσι χρησιμοποιω ενα καρβουνακι και μετά κυπαρισσι οχι πολυ πιεσμενο για να μη σβησει .
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ ευκαλυπτος πως χρησιμοποιειται? χλωρος?
καλησπερα,εγω θα ηθελα να μαθω αν υπαρχει ηλεκτρικο καπνιστηρι για να αποφευγουμε τελειως το αναμα του φυσερου μεσα στο δασος.ευχαριστω πολυ μιχαλης ροδος
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια οποιαδήποτε ερώτηση πάνω στις αναρτήσεις μας , αφήστε ένα σχόλιο και εμείς με χαρά θα σας απαντήσουμε. Ορεινή Μέλισσα! Καλώς Ήρθατε!