Όλοι σχεδόν οι μελισσοκόμοι, πιστεύουμε πως οι μέλισσες μας για
να διατηρήσουν, τις πολύ ζεστές μέρες του καλοκαιριού, σε ανεκτά επίπεδα τη
θερμοκρασία μέσα στην κυψέλη τους, μεταφέρουν νερό, το απλώνουν πάνω στις
κηρήθρες και, κουνώντας τα φτερά τους, προκαλούν την εξάτμιση του.
Έτσι καταφέρνουν να δροσίσουν τους χώρου τους. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο που μας διαφεύγει....
Ο βασικός λόγος που το κάνουν αυτό, είναι για να διατηρηθεί
η θερμοκρασία του γόνου του μελισσιού μέσα στα επιτρεπτά όρια, πέρα από τα οποία προκαλούνται
επιπλοκές ή ακόμα και μεγάλες απώλειες των νεαρών μελισσών.
Ένα πείραμα όμως που έγινε το καλοκαίρι του 1998 στα
περίχωρα της Νέας Υόρκης, από δυο αμερικανούς επιστήμονες, μας δίνει μια ακόμα
αξιόλογη και ιδιαίτερα χρήσιμη πληροφορία.
Ποιο συγκεκριμένα, οι Philip T. Starks και David C. Gilley του Τμήματος Νευροβιολογίας
και Συμπεριφοράς του
Πανεπιστημίου του Cornell, θέλησαν να επιβεβαιώσουν
κάποια υποψία που είχαν. σχετικά με το
πως οι μέλισσες δροσίζουν το χώρο της κυψέλης τους.
Για το σκοπό αυτό έβαλαν δέκα μελίσσια μέσα σε ειδικά
σχεδιασμένες κυψέλες που είχαν από μια γυάλινη πλευρά παρατήρησης, πάνω στις
οποίες προσάρμοσαν από μια μικρή αντίσταση 6 watt.
Όπως ήταν αναμενόμενο, η θερμότητα που ακτινοβολούσε η
αντίσταση, πέρναγε μέσα από το τζάμι παρατήρησης και ανέβαζε τη θερμοκρασία
μέσα στη κυψέλη, δεδομένου ότι το πείραμα διεξαγόταν κατά τους καλοκαιρινούς
μήνες με υψηλές σχετικά θερμοκρασίες.
Οι επιστήμονες παρατήρησαν πως κάποιες
μέλισσες συγκεντρώθηκαν πάνω στην περιοχή των κηρήθρων που υπήρχε μέλι,
περισσότερες πάνω στην περιοχή των κηρήθρων που περιείχαν γόνο, μα ακόμα
περισσότερες πάνω στην επιφάνεια της πλευράς που θερμαινόταν.
Και ενώ οι δυο πρώτες συγκεντρώσεις ήταν αναμενόμενες, αφού
οι μέλισσες προσπαθούσαν να κρατήσουν σε ελεγχόμενα επίπεδα τη θερμοκρασία των
δυο κρίσιμων περιοχών της κυψέλης τους, δηλαδή του γόνου και των εφοδίων τους,
η τρίτη συγκέντρωση αποτέλεσε μια μικρή έκπληξη – κατ αρχάς.
Κάποιες υποθέσεις που έγιναν, ότι τάχα οι μέλισσες μπέρδεψαν
τη θερμαινόμενη επιφάνεια με την επιφάνεια του γόνου, λόγω αυξημένης
θερμοκρασίας, αποδείχθηκε θνησιγενής και απορρίφτηκε αμέσως, με βασικό
επιχείρημα πως οι μέλισσες δεν θα μπορούσαν να κάνουν ένα τέτοιο λάθος και να
μπερδέψουν τη λεία και στιλπνή επιφάνεια
του γυαλιού, με την ανάγλυφη και τραχιά
επιφάνεια του γόνου.
Σαν μόνη λογική εξήγηση, απόμεινε η υπόθεση πως οι μέλισσες
συγκεντρώθηκαν πάνω στη θερμαινόμενη επιφάνεια προκειμένου να δημιουργήσουν, με
τα σώματά τους, μια μονωτική ασπίδα μεταξύ της πλευράς που εισέρεε η ζέστη μέσα
στην κυψέλη και του χώρου της κυψέλης.
Αυτή είναι και η ποιο αληθοφανής εξήγηση των ευρημάτων του
πειράματος, δεδομένου ότι οι μέλισσες κάνουν ακριβώς το ίδιο πράγμα και τον
χειμώνα, όταν δημιουργούν αλλεπάλληλα στρώματα γύρω από τη μελισσόσφαιρα, με
σκοπό να εμποδίσουν την θερμότητα που παράγεται στο κέντρο της από τις άλλες
μέλισσες να διαφύγει εκτός μελισσόσφαιρας.
Το φαινόμενο αυτό το έχουμε περιγράψει λεπτομερώς σε
προηγούμενα άρθρα μας, στα οποία μπορούμε να ανατρέξουμε, όποιοι από εμάς
θέλουμε να θυμηθούμε κάποιες λεπτομέρειες του.
Κλείνοντας το σημερινό μας άρθρο, θα πρέπει να επισημάνουμε
ότι τελικά οι εργάτριες μέλισσες που δείχνουν να είναι ανενεργές και να
περπατάνε αμέριμνες μέσα σε μια κυψέλη, παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση
της θερμοκρασίας της κυψέλης, όχι μόνο στις χαμηλές θερμοκρασίες, αλλά επίσης και
στις υψηλές – και για το θέμα αυτό έχουμε αναφερθεί σχετικά, σε πρόσφατο άρθρο
μας με τίτλο « Κατανομή εργασιών στο μελίσσι».
Από όλα δε αυτά, εμείς οι απλοί μελισσοκόμοι, μπορούμε να
βγάλουμε ένα πολύ χρήσιμο συμπέρασμα:
Εκτός από το χειμώνα, όπου με κηρόπανα και άλλες πατέντες,
προσπαθούμε προστατέψουμε τα μελίσσια μας, θα πρέπει να κάνουμε το ίδιο και το
καλοκαίρι, όπου η έκθεση τους σε υψηλές θερμοκρασίες χωρίς κάποια μέτρα προστασίας – σκίαση προτείνουν τα
βιβλία, μόνωση καπακιού λέμε εμείς – έχει σαν αποτέλεσμα να απασχολούνται για
θέματα δροσιάς της κυψέλης πολλές εργάτριες, αντί να «τρέχουν» έξω στους αγρούς
για να συλλέξουν προμήθειες.
Με άλλα λόγια, το έργο που καταβάλουν οι εργάτριες μέλισσες
για τη διατήρηση της εσωτερικής θερμοκρασίας της κυψέλης τους «εντός ορίων»,
στοιχίζει σε εμάς τους μελισσοκόμους σε κατανάλωση τροφών το χειμώνα και σε
μικρότερη παραγωγή μελιού το καλοκαίρι.
Αυτό το τελευταίο συμπέρασμα, είναι που μας οδήγησε στη μόνωση του καπακιού
της Ενεργειακής μας Κυψέλης, σε πρώτη φάση, και στην σχεδίαση και δημιουργία
του Μεικτού Καπακιού, σε δεύτερη φάση -
περισσότερα για αυτό μπορούμε να βρούμε στο άρθρο μας με θέμα: «Καπάκι κυψελών
Μεικτού Τύπου» .
Επιμέλεια: Μανόλης Δερμάτης, μελισσοκόμος, συγγραφέας, ερευνητής.
www.promelis.gr --- promelis@hotmail.gr
0 Σχόλια
Για οποιαδήποτε ερώτηση πάνω στις αναρτήσεις μας , αφήστε ένα σχόλιο και εμείς με χαρά θα σας απαντήσουμε. Ορεινή Μέλισσα! Καλώς Ήρθατε!