Σε συνέχεια της σειράς των άρθρων για τη βασίλισσα που δημοσιεύσαμε τις προηγούμενες μέρες, θα ασχοληθούμε σήμερα με έναν ακόμα μελισσοκομικό χειρισμό που έχει σαν επίκεντρο την «υψηλή κυρία» της κυψέλης.
Αναφερόμαστε στην εισαγωγή μιας νέας γονιμοποιημένης μάνας, μέσα σε ένα ορφανό μελίσσι, που είτε θα έχουμε δημιουργήσει εμείς με κάποιον τρόπο είτε θα την έχουμε αγοράσει από κάποιον βασιλοτρόφο.
Γιατί, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε, πως έρχονται στιγμές που εμείς οι μελισσοκόμοι είμαστε υποχρεωμένοι να «καθαιρέσουμε» κάποια μη παραγωγική βασίλισσα ή ακόμα να προλάβουμε τις εξελίξεις και να μην αφήσουμε κάποιο ορφανό μελίσσι να δημιουργήσει μόνο του μια νέα δική του μάνα.
Θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε με τρόπο απλό και κατανοητό τις περισσότερο δοκιμασμένες και ασφαλείς μεθόδους εισαγωγής μιας νέας, γονιμοποιημένης μάνας, μέσα σε ένα ορφανό μελίσσι.
Πριν όμως να αρχίσουμε την περιγραφή αυτών των μεθόδων, θεωρούμε σκόπιμο να θυμηθούμε μερικούς βασικούς κανόνες που ισχύουν στις κοινωνίες των μελισσιών μας, σχετικά με αυτό το θέμα.
Ας ξεκινήσουμε και ας θυμηθούμε τον βασικό κανόνα που υπάρχει στην οργάνωσή τους:
• Σε κάθε «κανονικό» μελίσσι υπάρχει μια μόνο μάνα και οι όποιες εξαιρέσεις υπάρχουν σε αυτόν τον κανόνα... απλώς το επιβεβαιώνουν!
• Ένα ορφανό μελίσσι, σε γενικές γραμμές, δεν αποδέχεται εύκολα μια νέα μάνα.
• Όσο μικρότερο είναι ένα ορφανό μελίσσι, τόσο πιο εύκολα αποδέχεται μια νέα μάνα.
• Όσο νεότερο πληθυσμό έχει ένα ορφανό μελίσσι, τόσο πιο εύκολα αποδέχεται μια νέα μάνα.
• Η ύπαρξη καλής ανθοφορίας στους αγρούς, διευκολύνει την εισαγωγή μιας νέας μάνας σε ένα ορφανό μελίσσι. Το ίδιο συμβαίνει και με την ύπαρξη καλών καιρικών συνθηκών.
Να προσθέσουμε ακόμα πως ο χρόνος εκκόλαψης ή γονιμοποίησης της βασίλισσας, παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αποδοχή μιας νέας μάνας, το καθένα όμως από αυτά σε διαφορετικές περιπτώσεις. Πιο συγκεκριμένα, μια βασίλισσα που μόλις έχει εκκολαφθεί και κατά συνέπεια είναι παρθένα, γίνεται αμέσως αποδεκτή από ένα ορφανό μελίσσι και μάλιστα χωρίς ιδιαίτερα μέτρα προστασίας.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και όταν η «κυρία» είναι γονιμοποιημένη και βρίσκεται πάνω στην ορμή της ωοτοκίας της, σε αντίθεση με κάποια άλλη που την έχει διακόψει κάποιες μέρες λόγω περιορισμού που της επιβάλαμε – όπως πολυήμερη αποστολή με ταχυδρομείο για παράδειγμα.
Από την άλλη μεριά, υπάρχουν και δυο παράγοντες που καθιστούν σχεδόν αδύνατη την αποδοχή μιας νέας μάνας από ένα ορφανό μελίσσι. Πράγματι, αυτό συμβαίνει όταν το ορφανό μελίσσι έχει κατεβάσει βασιλικά κελιά, ή όταν σε αυτό έχουν πιάσει δουλεία ωοτόκες εργάτριες.
Σε αυτές τις δυο περιπτώσεις, αν θέλουμε να δώσουμε μια νέα μάνα, στην μεν πρώτη, θα πρέπει τα βασιλικά κελιά να καταστραφούν, στην δε δεύτερη, να διαλυθεί το μελίσσι αυτό και να δημιουργηθεί από την αρχή, με ανταλλαγή των πλαισίων του κηφηνογόνου του με άλλα πλαίσια που έχουν γόνο εργατριών από «κανονικά» μελίσσια. (http://orinimelissa.blogspot.gr/2014/09/blog-post_16.html).
Τώρα που ξαναφρεσκάραμε στο μυαλό μας αυτούς όλους τους κανόνες, ας περιγράψουμε τις κυριότερες και «δημοφιλέστερες» μεθόδους ασφαλούς εισαγωγής μιας νέας γονιμοποιημένης μάνας μέσα σε ένα ορφανό μελίσσι.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για τα μικρά τετράγωνα κλουβάκια, μέσα στα όποια τοποθετούν τις βασίλισσες και λίγες εργάτριες οι βασιλοτρόφοι, προκειμένου να τις στείλουν στους πελάτες τους. Τα κλουβάκια αυτά έχουν μικρά «μάτια» από τα οποία δεν μπορούν να μπουν ή να βγουν μέλισσες και έχουν επίσης και μια πλευρά ανοιχτή, που είναι όμως είναι ασφαλισμένη (παραγεμισμένη) με ζυμάρι.
Η ποσότητα και το βάθος του ζυμαριού αυτού είναι υπολογισμένα να αντέξουν 24 τουλάχιστον ώρες, στις ορέξεις των μελισσών, που όπως είναι φυσικό θα το περιποιηθούν ανάλογα...
Όταν οι μέλισσες θα φάνε αυτόν τον προστατευτικό ζυμαρότοιχο, η μάνα θα μπορεί να βγει από το κλουβάκι της και να αναλάβει ανενόχλητη τα καθήκοντά της, αφού αυτές όλες τις ώρες θα έχει καταφέρει να επιβληθεί στο μελίσσι με τις φερομόνες της.
Η δεύτερη μέθοδος, που μπορεί να είναι λιγότερο διαδεδομένη, αλλά που όμως παραμένει η ασφαλέστερη, για την εισαγωγή μιας νέας γονιμοποιημένης μάνας σε ένα ορφανό μελίσσι, είναι αυτή του συρμάτινου καρφωτού κλουβιού. Αυτό έχει μεγαλύτερες διαστάσεις από το προηγούμενο (περίπου 10Χ10 εκατ) είναι πεπλατυσμένο –σαν μικρό ταψάκι δηλαδή – είναι κατασκευασμένο από μελισσοστεγανό, συρμάτινο πλέγμα και του έχει αφαιρεθεί η μια μεγάλη πλευρά.
Η κατασκευή του αυτή μας επιτρέπει να το μπορούμε να το στερεώσουμε, καρφώνοντας το πάνω σε ένα σημείο μιας κηρήθρας που να περιέχει λίγο γόνο, λίγο μέλι και αρκετά άδεια κελιά. Μέσα σε αυτό το κλουβί βάζουμε τη βασίλισσα μόνη της χωρίς συνοδούς. Η όλη αυτή διάταξη, επιτρέπει στις μεν μέλισσες να ταΐζουν τη μάνα, στη δε μάνα να αρχίσει τις γέννες της. Σε λίγες μέρες η βασίλισσα απελευθερώνεται από τις εργάτριες, οι οποίες για το σκοπό αυτό ανοίγουν σήραγγα στο κερί της κηρήθρας.
Αν τη βασίλισσα την έχουμε δημιουργήσει εμείς σε κάποια παραφυάδα, τότε ενώνουμε την παραφυάδα αυτή με το ορφανό μελίσσι με τη γνωστή μέθοδο της εφημερίδας, βάζοντας πάντα από πάνω την παραφυάδα με τη βασίλισσα. (http://orinimelissa.blogspot.gr/2014/11/synenwshmelissiwn.html)
Παλαιότερα που δεν υπήρχαν κλουβάκια και μελισσοκομικές ευκολίες, οι μελισσοκόμοι που έκαναν τέτοιου είδους χειρισμούς, εφάρμοζαν άλλες τεχνικές για την εισαγωγή μιας γονιμοποιημένης βασίλισσας μέσα σε ένα ορφανό μελίσσι.
Η μια από αυτές ήταν να βγάζουν ένα πλαίσιο με μέλι, αλλά χωρίς μέλισσες, από την ορφανή κυψέλη, να αλείφουν με λίγο από αυτό τη νέα βασίλισσα και στη συνέχεια να την βάζουν πάνω σε αυτό το πλαίσιο και να το επιστρέφουν πίσω στην κυψέλη.
Μια άλλη ήταν να τινάζουν όλον τον πληθυσμό του ορφανού μελισσιού σε ένα άδειο, σφραγισμένο από κάτω πάτωμα, να «ανακατεύουν» τις μέλισσες και στη συνέχεια να ρίχνουν μέσα σε αυτή την «μελισσόσουπα» την βασίλισσα.
Τέλος αναφέρονται και μέθοδοι ψεκασμού της βασίλισσας, μα και των μελισσών του ορφανού με ένα υγρό «δυνατής» οσμής, όπως ξύδι, τσίπουρο κλπ, αλλά και με πυκνό βαθύ κάπνισμα..
Αυτές όλες οι μέθοδοι αποσκοπούσαν στην εξουδετέρωση της διαφορετικότητας των δυο οσμών που είχαν τα δυο προς συνένωση μέρη. Δηλαδή το ορφανό μελίσσι και η νέα γονιμοποιημένη μάνα.
Οι μέθοδοι αυτές δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται στις μέρες μας παρά μόνο σε περίπτωση ανάγκης, όπου πρέπει απαραίτητα να κάνουμε μια εισαγωγή νέας βασίλισσας σε ένα ορφανό μελίσσι... αλλά, που όμως, ξεχάσαμε να πάρουμε μαζί μας κάποιο κλουβάκι εισαγωγής (???).
Ανεξάρτητα πάντως από τη μέθοδο που θα επιλέξουμε, θα πρέπει να γνωρίζουμε πως για την επιτυχία την εισαγωγή μιας νέας βασίλισσας υπάρχουν μερικά ακόμα μυστικά.
• Όπως είπαμε πιο πάνω, για να γίνει μια εισαγωγή, θα πρέπει να έχουν περάσει από 2 έως 48ώρες από την ορφάνια. Έχει παρατηρηθεί πως ακόμα ασφαλέστερα αποτελέσματα έχουμε όταν αυτό γίνει τις πρώτες 6 ώρες ή τις τελευταίες 12! Δηλαδή από 2 έως 6 ώρες ή από 36 έως 48 ώρες από την ορφάνια.
• Ελέγχουμε πάντα για την ύπαρξη κάποιου «κρυφού» βασιλικού κελιού.
• Το ορφανό μελίσσι να έχει τουλάχιστον 1 με 2 πλαίσια με σφραγισμένους και ανοιχτούς γόνους και να έχει αρκετή τροφή, σε μέλια και γύρη.
• Το κλουβί με την βασίλισσα το τοποθετούμε ανάμεσα στα τελάρα του γόνου η πάνω σε αυτά.
• Τροφοδοτούμε με ζαχαροζύμαρο το μελίσσι, ακόμα και αν υπάρχει καλή ανθοφορία.
• Σε 3 μέρες κάνουμε επιθεώρηση και αν η βασίλισσα δεν έχει ελευθερωθεί από το κλουβί, την βοηθούμε εμείς να ελευθερωθεί.
• Δεν ενοχλούμε ξανά το μελίσσι για μια εβδομάδα περίπου, από την μέρα της εισαγωγής της νέας βασίλισσας.
• Σε μια εβδομάδα κάνουμε κανονική επιθεώρηση, όπως κάνουμε σε όλα μας τα μελίσσια.
• Όταν κάνουμε εισαγωγή βασίλισσας σε ένα δυνατό μελίσσι, αφήνουμε το κλουβάκι χωρίς να ανοίξουμε τις εισόδους του για τουλάχιστον 48 ώρες για να δεχτούν οι ορφανές μέλισσες καλύτερα την νεαρή γονιμοποιημένη βασίλισσα.
• Με όποιο τρόπο και αν κάνουμε την εισαγωγή μιας νέας βασίλισσας, αποφεύγουμε επιμελώς να την πιάσουμε, τις επόμενες μέρες, με τα χέρια μας, μετά την τοποθέτησή της μέσα στην κυψέλη.
Ελπίζουμε να καταφέραμε να σας δώσουμε να καταλάβετε και την σπουδαιότητα και τους «λεπτούς» χειρισμούς που πρέπει να κάνουμε για να εξασφαλίσουμε μια σχεδόν βέβαιη αποδοχή μιας νέας γονιμοποιημένης βασίλισσας μέσα σε ένα ορφανό μελίσσι.
Θα πρέπει πάντως να έχουμε υπ όψη μας, πως πάντα υπάρχουν αστοχίες και πως αν κάποιος τέτοιος χειρισμός μας ...αποτύχει, αυτό δεν θα αποτελεί παρά ένα μικρό στατιστικό λάθος, που σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να μας απογοητεύσει και να μας αποθαρρύνει.
Επιμέλεια: Μανόλης Δερματης, ερευνητής μελισσοκόμος, συγγραφέας του βιβλίου "Η Ιστορία Μιας Βασίλισσας"
Ορεινή Μέλισσα
1 Σχόλια
Πολύ ωραίο το εν λόγω κείμενο. Ευχαριστούμε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια οποιαδήποτε ερώτηση πάνω στις αναρτήσεις μας , αφήστε ένα σχόλιο και εμείς με χαρά θα σας απαντήσουμε. Ορεινή Μέλισσα! Καλώς Ήρθατε!