Σε προηγούμενο άρθρο μας, αναφερθήκαμε σε κάποιους γενικούς κανόνες για την ασφαλή διαχείμαση των μελισσιών μας. Στο άρθρο μας εκείνο είχαμε ασχοληθεί κυρίως με τη «μακροσκοπική» εξέταση των απαραίτητων συνθηκών για την διαχείμαση των μελισσιών μας με ασφάλεια.
Σήμερα θα μπούμε στα θέματα εκείνα που έχουν να κάνουν με την ίδια την φύση, την βιολογία και τις συνήθειες των μελισσών κατά την χειμερινή περίοδο και στην συνέχεια θα προσπαθήσουμε να βγάλουμε κάποια ασφαλή συμπεράσματα για το πως πρέπει εμείς να δράσουμε και τι μέριμνα πρέπει να πάρουμε για να βοηθήσουμε τα μελίσσια μας, να περάσουν με επιτυχία αυτή τους τη φάση.
Οι μέλισσες έχουν εναρμονιστεί απόλυτα με την φύση εδώ και εκατομμύρια χρόνια, και ο βιολογικός τους κύκλος ακολουθεί τον ετήσιο βιολογικό κύκλο ολόκληρης της φύσης και κυρίως των φυτών, τα οποία βοηθούν στην αναπαραγωγή τους, μέσω της επικονίασης και τα οποία , με τη σειρά τους, τους προσφέρουν τα απαραίτητα στοιχεία για την επιβίωση τους- δηλαδή νέκταρ και γύρη.Όταν τον χειμώνα, λοιπόν, η φύση όλη πέφτει σε λήθαργο, οι μέλισσες κάνουν κάτι παρόμοιο και πέφτουν σε μια κατάσταση κάποιας μορφής χειμερίας νάρκης.
Όταν η εξωτερική θερμοκρασία του περιβάλλοντος πέσει κάτω από τους 14 βαθμούς Κέλσιου, οι μέλισσες συγκεντρώνονται όλες μαζί κάπου στο κέντρο της κυψέλης τους και σχηματίζουν μια ζωντανή σφαίρα – τη γνωστή σε όλους μας μελισσόσφαιρα- γύρω από την βασίλισσα τους και τον λιγοστό γόνο που τυχόν εξακολουθεί να υπάρχει.
Κουνώντας ελαφριά τους μύες τους παράγουν θερμότητα, προσπαθώντας να διατηρήσουν τη θερμοκρασία της μελισσόσφαιρας σε σταθερά επίπεδα. Το πόσο ελαφριά ή βαριά είναι αυτή η ιδιότυπη νάρκη που πέφτουν οι μέλισσες, εξαρτάται και πάλι από τις συνθήκες του περιβάλλοντος στο οποίο ζουν.
Σε βόρεια και ψυχρά κλίματα, όπου οι χειμώνες είναι άγριοι, με ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες και που συνήθως έχουν μεγάλη διάρκεια, η χειμερία νάρκη που πέφτουν οι μέλισσες είναι σχεδόν απόλυτη.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η θερμοκρασία στο κέντρο της μελισσόσφαιρας πέφτει στους 19 βαθμούς, που μπορεί να φτάσει ακόμα και μέχρι τους 13 βαθμούς, σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις. Σε νοτιότερες όμως περιοχές, όπου επικρατούν ήπιοι χειμώνες, ή βασίλισσα συνεχίζει την ωοτοκία της και τα μελίσσια διατηρούν γόνο ακόμα και τότε.
Σε αυτή την περίπτωση η θερμοκρασία στο κέντρο της μελισσόσφαιρας – που συμπίπτει με το κέντρο της γονοφωλίας, όπως είπαμε - είναι της τάξεως των 34 βαθμών Κελσίου. Πως όμως παράγεται η απαιτούμενη ενέργεια –θερμότητα – για να παραμείνει η θερμοκρασία της μελισσόσφαιρας σε θερμοκρασίες πολύ πάνω από αυτές που επικρατούν έξω στη φύση.
Την απάντηση την δώσαμε λίγο πάρα πάνω. Η θερμότητα αυτή παράγετε με μικρές κινήσεις του σώματος τους. Και ποια είναι η καύσιμη ύλη αυτών των κινήσεων? Το μέλι, ή τα υποκατάστατα αυτού, με τα οποία τροφοδοτούμε τα μελίσσια μας, είναι η απάντηση.
Η επόμενη ερώτηση που θα πρέπει να απαντηθεί είναι: Αφού οι μέλισσες συμπτύσσονται γύρω από την μελισσόσφαιρα, τότε που μπορούν να βρουν το μέλι για να τραφούν? Για να δοθεί αυτή η απάντηση θα πρέπει να γίνει μια διευκρίνηση. Η μελισσόσφαιρα, ακόμα και σε χαμηλές θερμοκρασίες, δεν είναι απόλυτα συμπαγής.
Οι μέλισσες αφήνουν μικρά περάσματα-διαδρόμους, προκειμένου αυτές που βρίσκονται στο εσωτερικό της να μπορούν να κυκλοφορήσουν και να μετακινηθούν στα εξωτερικά στρώματα της μελισσόσφαιρας είτε για να πεταχτούν έξω για να αφοδεύσουν είτε για να καταφέρουν να προσεγγίσουν τα σημεία της κυψέλης που είναι αποθηκευμένες οι τροφές.
Πριν λοιπόν να μπούμε στο κυρίως θέμα μας, που είναι η ιδανική διάταξη των πλαισίων για μια ασφαλή διαχείμαση, σας αφήνουμε να φανταστείτε τον μεγάλο Γολγοθά που έχουν να διαβούν οι μισοκοιμισμένες μελισσούλες μας, στην προσπάθειά τους να διασχίσουν τα παγωμένα μέρη της κυψέλης, για να προσεγγίσουν τις πηγές διατροφής τους.
Παρά το γεγονός, πως οι μέλισσες έχουν την πρόνοια να κατανέμουν το γόνο και τις προμήθειές τους, με τρόπο ώστε να τις βοηθάει στη διάρκεια της διαχείμασής τους, εν τούτοις ένας από τους βασικούς ρόλους του μελισσοκόμου αυτή την εποχή, είναι να φροντίσει έτσι ώστε η διάταξη αυτή να έχει την καλύτερη δυνατή εργονομία.
Ξεκινώντας λοιπόν από το κέντρο, όπου βρίσκεται η γωνοφωλιά του μελισσιού, εξετάζουμε αν υπάρχει χώρος για να συνεχίσει – για όσες μέρες ακόμα θα γίνεται αυτό – η βασίλισσα τις γέννες της.
Όπως έχουμε ξαναπεί, η ανανέωση του πληθυσμού αυτή την περίοδο είναι καθοριστικής σημασίας για τα μελίσσια μας. Θα είναι λοιπόν μεγάλο μας ατόπημα να τους στερήσουμε αυτό το πλεονέκτημα.. επειδή δεν φροντίσαμε να έχει διαθέσιμο χώρο η μάνα.
Αυτό δεν σημαίνει, φυσικά, πως είναι κατάλληλη εποχή να βάλουμε κάποιο άδειο πλαίσιο δίπλα στη γονοφωλία. Εκείνο όμως που μπορούμε να κάνουμε, είναι να αντιστρέψουμε τα ακριανά πλαίσια αυτής, έτσι ώστε αυτά να γεμίσουν γόνο μπρος-πίσω.
Αν για παράδειγμα κάποιο μελίσσι μας έχει τρία πλαίσια με γόνο, αντιστρέφουμε το πρώτο και/ή το τρίτο, ανάλογα με τη περίπτωση. Δίπλα ακριβώς από τα πλαίσια του γόνου- δεξιά και αριστερά από αυτά - θα πρέπει να φροντίσουμε να μπουν τα πλαίσια που έχουν γύρες. Χρειάζεται όμως προσοχή!
Όχι αυτά που είναι «πατημένα» στη γύρη, γιατί τότε θα δημιουργήσουν ένα φυσικό φράγμα στη πορεία των μελισσών από την γονοφολιά προς τα πλαίσια του μελιού. Θα προτιμήσουμε ανάμεικτα πλαίσια που έχουν και γύρη και μέλια ή αν δεν έχουμε τέτοια, αυτά που έχουν γύρη και άδεια κελιά.
Στην συνέχεια, πάλι και από τις δυο μεριές, θα βάλουμε τα πλαίσια που περιέχουν μέλια.
Εδώ χρειάζεται ιδιαίτερη αναφορά για το τι μέλια θα αφήσουμε στα μελίσσια μας για τον χειμώνα, γιατί δεν είναι όλα κατάλληλα για κάτι τέτοιο. Μελίσσια που έρχονται από το δεύτερο βάρεμα του πεύκου, θα πρέπει να τρυγηθούν εντελώς, γιατί τα μέλια των μελιτωματοφόρων φυτών δεν συνίσταται για διαχείμαση.
Αλλά ούτε και το μέλι της κουμαριάς είναι κατάλληλο, αν δεν είναι αναμεμειγμένο και με κάποιο άλλο είδος μελιού, όπως της χαρουπιάς για παράδειγμα ή αν δεν φροντίσουμε να καταναλωθεί από τις μέλισσες παράλληλα με κάποια τροφή που θα τις τροφοδοτήσουμε εμείς, και που σε καμιά περίπτωση δεν θα είναι υγρής μορφής.
Και με την ευκαιρία, αυτή καλό είναι να αναφέρουμε στο πόσο χρήσιμο και πρακτικό είναι να τοποθετούμε τη στερεά τροφή που τους βάζουμε, πάνω στα πλαίσια, ακριβώς πάνω από τη γονοφωλιά, εκεί όπου θα σχηματιστεί και η μελισόσφαιρα. Φανταστείτε πόσο εξυπηρετικό και βολικό είναι αυτό για τις μέλισσες, που με το τρόπο αυτό θα έχουν τροφές πάνω από το κεφάλι τους και όχι στην άλλη άκρη της κυψέλης.
Αφήστε που μια σκευασία κάποιου ζυμαριού των δυο κιλών στο σημείο αυτό, με μια τρύπα στο κάτω της μέρος, αποτελεί μια πρώτης τάξεως μονωτικής και αφυγραντικής διάταξης για τα μελίσσια μας.
Τα μελίσσια μας για να έχουν μια καλή διαχείμαση, θα πρέπει να είναι σφικτά. Αυτό σημαίνει πως, αν όλα αυτά τα πλαίσια που αναφέραμε δεν συμπληρώνουν τα δέκα, τότε βάζουμε κάθετο διάφραγμα (ένα κομμάτι χοντρό φελιζολ ?) και περιορίζουμε το χώρο της κυψέλης, ανάλογα πάντα και με τον υπάρχοντα πληθυσμό της.
Μια βασική λεπτομέρεια είναι πως το κάθετο διάφραγμα καλό θα είναι να μπει από την βορινή πλευρά της κυψέλης, για να προφυλάξει καλύτερα το μελίσσι από εκεί που κυρίως έρχεται το κρύο.
Κλείνοντας να σας θυμίσουμε αυτό που λένε οι παλιοί μελισσοκόμοι. «Κάλιο λίγα και καλά... παρά πολλά και ζαβά!» Με αυτή τη φράση θέλουμε να σας υπενθυμίσουμε πως αυτή την εποχή, είναι μάταιο να προσπαθούμε να κρατήσουμε πολλά μελίσσια, που όμως είναι μικρά και είναι αμφίβολο αν καταφέρουν να ξεχειμωνιάσουν επιτυχώς.
Η συνένωση των μικρών και αδύναμων μελισσιών είναι μονόδρομος, για εμάς τους μελισσοκόμους, αυτή την εποχή, αν θέλουμε η άνοιξη να μας βρει με τόσα μελίσσια, όσα θα αποφασίσουμε να έχουμε τελικά τώρα στο τέλος του φθινοπώρου.
Επιμέλεια: Μανόλης Δερματης, ερευνητής μελισσοκόμος, συγγραφέας του βιβλίου "Η Ιστορία Μιας Βασίλισσας"
Ορεινή Μέλισσα
0 Σχόλια
Για οποιαδήποτε ερώτηση πάνω στις αναρτήσεις μας , αφήστε ένα σχόλιο και εμείς με χαρά θα σας απαντήσουμε. Ορεινή Μέλισσα! Καλώς Ήρθατε!