Επάγγελμα μελισσοκόμος: Οι χειρισμοί κάθε μήνα, τα έξοδα, οι τιμές των προϊόντων και όλα τα μυστικά!

Γράφει ο μελισσοκόμος  Πάνου Ευαγγέλου...
H μελισσοκομία μπορεί να κερδίζει συνεχώς τους νέους που θέλουν να ασχοληθούν με την πρωτογενή παραγωγή, ωστόσο είναι μια ιδιαίτερα απαιτητική ασχολία, που δεν περιορίζεται μόνο σε λίγους μήνες. Για καλές και υψηλές αποδόσεις, χρειάζονται γνώσεις και κόπος.

Σεπτέμβριος
Είναι ο μήνας του πεύκου. Το πευκόμελο στην Ελλάδα αντιστοιχεί σχεδόν στο 65% της συνολικής παραγωγής. Αφού γίνει ο πρώτος τρύγος, ο μελισσοκόμος θα πρέπει να «σφίξει» τα μελίσσια, να κατεβάσει δηλαδή ορόφους, για να πάρει περισσότερη παραγωγή.

Οκτώβριος
Ο μελισσοκόμος θα πρέπει να διαχειριστεί σωστά τα μελίσσια, για να έχει παραγωγή και τον επόμενο χρόνο. Κύριο μέλημα πρέπει να είναι η παραγωγή φθινοπωρινού γόνου. Καλό είναι, εάν υπάρχει δυνατότητα, να μεταφερθούν στα ρείκια ή στις κουμαριές. Σε διαφορετική περίπτωση, θα πρέπει να δώσει γύρη είτε με πλαίσια που θα έχει φυλαγμένα στα ψυγεία είτε με διασπορά σε κενά. Μετά τον τελευταίο τρύγο, τα μελίσσια θα πρέπει να μεταφερθούν στη βάση τους, το μόνιμο μελισσοκομείο, όπου θα γίνει επιθεώρηση των μελισσομηνών, συνένωση των αδύναμων και άλλες εργασίες εν όψει του χειμώνα.

Νοέμβριος
Ο Νοέμβριος για τους παραγωγούς των περιοχών όπου πέφτουν οι θερμοκρασίες (Βόρεια Ελλάδα) είναι ο μήνας κατά τον οποίον πρέπει να αυξηθούν οι φροντίδες και να αντιμετωπιστούν προβλήματα όπως της βαρρόας με εγκεκριμένα φάρμακα ή βιολογικά σκευάσματα. Σημαντική είναι και η διαχείριση των κηρυθρών. Οι παλιές και οι κακοφτιαγμένες δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται.

Δεκέμβριος
Είναι ο μήνας κατά τον οποίον ο μελισσοκόμος περνάει τον περισσότερο χρόνο του στις αποθήκες, όπου ασχολείται με το λιώσιμο των παλιών κηρυθρών. Ο χρόνος ζωής τους δεν πρέπει να ξεπερνά τα τρία χρόνια. Για να υπολογίζει τον ακριβή χρόνο τους, θα πρέπει τις σημαδεύει με διαφορετικά χρώματα.

Ιανουάριος
Είναι ο μήνας της χαλάρωσης. Στη συνέχεια ο παραγωγός θα πρέπει να ασχοληθεί με την προμήθεια νέου υλικού και την προετοιμασία των νέων κυψελών, τις οποίες πρέπει να περάσει με λινέλαιο, βελατούρα και λαδομπογιά. Αλλά και τα παλιά υλικά χρειάζονται φροντίδες, όπως τρίψιμο, αφαίρεση χρωμάτων, απολύμανση, στοκάρισμα και βάψιμο. Επίσης, θα πρέπει να προετοιμαστούν και τα ζυμάρια.

Φεβρουάριος
Ο μελισσοκόμος τον μήνα αυτό πρέπει να είναι σε εγρήγορση. Πρέπει να φροντίσει για την επάρκεια τροφής αλλά και για την αντιμετώπιση ασθενειών, όπως η νοζεμίαση και η ασκοσφαίρωση.

Μάρτιος
Οι επιθεωρήσεις είναι επιτακτικές, ώστε να εντοπιστούν μειώσεις πληθυσμών, ανεπαρκή γέννα της μάνας, αρενοτόκα μελίσσια. Προσοχή χρειάζονται οι συνενώσεις.

Απρίλιος
Ο Απρίλιος είναι από τους πιο κοπιαστικούς μήνες. Το κτίσιμο των νέων μελισσών είναι σημαντικό. Σε περίπτωση που κάποιο μελίσσι μένει πίσω, θα πρέπει να αντικαταστήσει τις βασίλισσες. Αυτή είναι η περίοδος όπου θα πρέπει να αρχίσει η διαδικασία παραγωγής βασιλικού πολτού και η συλλογή της γύρης. Είναι, δε, και η περίοδος της ανθοφορίας της πορτοκαλιάς.

Μάιος
O πλέον κρίσιμος μήνας για τους μελισσοκόμους θεωρείται ο Μάιος, όπου παρατηρείται το φαινόμενο της σμηνουργίας (τα μελίσσια εγκαταλείπουν την κυψέλη) και όχι μόνο. Για τον μελισσοκόμο η περίοδος αυτή είναι από τις πιο σημαντικές, αφού θα πρέπει να είναι σε επιφυλακή, δηλαδή πρέπει να επισκέπτεται τα μελίσσια τακτικά και κυρίως τις μεσημεριανές ώρες, για να εντοπίσει ανάλογα φαινόμενα.

Εκτός από το «κυνήγι των μελισσών» ο Μάιος είναι καθοριστικός για την παραγωγή βασιλικού πολτού, καθώς οι εργασίες παραγωγής συνεχίζονται με καλύτερα αποτελέσματα, λόγω αύξησης της θερμοκρασίας.

Αυτή την περίοδο έχουμε δύο ουσιαστικές ανθοφορίες: του έλατου και του πρώιμου θυμαριού.

Για να «πιάσει καλή θέση», ο μελισσοκόμος θα πρέπει να κάνει την έρευνά του έγκαιρα και να τοποθετήσει εκεί κυψέλες προκειμένου να δεσμεύσει τον χώρο. Η καλύτερη λύση, αφού εντοπιστεί ο χώρος, είναι με την έναρξη της ανθοφορίας να τοποθετήσει στον χώρο που επέλεξε «δυνατές μέλισσες» και, φυσικά, η περιοχή να έχει άφθονο νερό.

Η ανθοφορία του θυμαριού δεν είναι εύκολη, ειδικά για τους μελισσοκόμους των νησιών, που δεν έχουν και πολλές λύσεις. Το θυμάρι απαιτεί δυνατές μέλισσες, αλλά και εμπειρία από την πλευρά των παραγωγών στην τοποθέτηση των διαφραγμάτων.

Ιούνιος
Τον μήνα αυτό πολλοί μελισσοκόμοι ήδη έχουν μεταφέρει τα μελίσσια τους στα έλατα και το πρώιμο θυμάρι, ενώ άλλοι ετοιμάζονται για το όψιμο. Ο παραγωγός θα πρέπει να γνωρίζει ότι, σε περίπτωση ανόδου της θερμοκρασίας, μειώνεται η συλλογή σε γύρη και νέκταρ. Σε περίπτωση που διαπιστώσει κάτι τέτοιο, θα πρέπει να μεταφέρει τις κυψέλες σε άλλο μέρος.

Ιούλιος
Αφού ο παραγωγός τρυγήσει τα μελίσσια που έχει μετέφερε σε περιοχές με έλατα, πρέπει να τα μεταφέρει σε άλλες περιοχές -πεδινές, κατά κύριο λόγο-, στις οποίες υπάρχει άφθονη γύρη και καλλιέργειες φασολιών, καλαμποκιού κ.ά. Στη συνέχεια θα πρέπει να εκμεταλλευτεί ανθοφορίες όπως του βαμβακιού και του τριφυλλιού.

Αύγουστος
Ο Αύγουστος είναι ένας από τους δύσκολους μήνες, καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες και τα μελτέμια στεγνώνουν τη γύρη. Αντίθετα, για τα μελίσσια του κάμπου υπάρχει η δυνατότητα αυτά να συλλέξουν μέλι από τα βαμβάκια.

Για τον λόγο αυτό, αν δεν μπορούν να τα μεταφέρουν, καλό είναι οι μελισσοκόμοι να τα στηρίξουν με γυρεόπιτες και ζυμάρι. Η περίοδος αυτή είναι δύσκολη και γιατί αυξάνονται οι εχθροί, όπως οι σφήκες, για την αντιμετώπιση των οποίων τοποθετούμε δολώματα. Ο Αύγουστος είναι ο μήνας που είναι σημαντική η ανθοφορία του πεύκου.

Ετήσια παραγωγή μέχρι και 17.000 τόνους

Σήμερα η Ελλάδα παράγει ετησίως, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, από 15.000 έως 17.000 τόνους. Ο αριθμός των επαγγελματιών μελισσοκόμων ξεπερνά τους 16.000, ενώ περίπου σε 4.000 ανέρχεται ο αριθμός των μη επαγγελματιών που διατηρούν λίγες κυψέλες. Συνολικά, οι κυψέλες που υπάρχουν στη χώρα μας φτάνουν το 1,5 εκατομμύριο, αριθμός που μας κατατάσσει στη δεύτερη θέση στην Ευρώπη μετά την Ισπανία. Το μέλι, ωστόσο, δεν είναι ένα προϊόν μόνο με σημαντικά οικονομικά αποτελέσματα, αλλά συνδέεται άμεσα και με τη διατροφή μας, αφού οι Ελληνες έρχονται πρώτοι στην κατανάλωση, η οποία ανέρχεται σε 1.620 γραμμάρια ανά άτομο.

Οι τιμές
Σήμερα οι τιμές διαμορφώνονται ανάλογα με την ποιότητα αλλά και με τον τρόπο προώθησης του μελιού:

• Το μέλι στη χονδρική πωλείται απο 3,2 έως 3,5 ευρώ.
• Μέλι από πεύκο-θυμάρι στη λιανική πωλείται από 8 έως 15 ευρώ.
• Μέλι από έλατο και ρείκι στη λιανική πωλείται απο 8 έως 12 ευρώ το κιλό.
• Ο βασιλικός πολτός στη λιανική πωλείται από 25 έως 40 ευρώ τα δέκα γραμμάρια.
• Η γύρη στη λιανική πωλείται από 40 έως 70 ευρώ το κιλό.
• Η προπόλη στη λιανική πωλείται από 60 έως 70 ευρώ το κιλό.
• Το δηλητήριο πωλείται 120 ευρώ το γραμμάριο.

Ιδανικές περιοχές

• Στη χώρα μας περιοχές που θεωρούνται ιδανικές για την ανάπτυξη της μελισσοκομίας είναι οι εξής:
• Η Εύβοια, όπου υπάρχουν ρείκια, καστανιές, πεύκα και έλατα.
• Η Χαλκιδική, όπου κυριαρχεί το ρείκι και το πεύκο.
• Το Καρπενήσι, με έλατα και καστανιές.
• Το Αργος, με τα εσπεριδοειδή.
• Η Βυτίνα, με το έλατο.
• Οι Κυκλάδες, με το θυμάρι.
• Η Θεσσαλία, με τις βαμβακοκαλλιέργειες.

Τα πρώτα βήματα
Αν δεν υπάρχει οικογενειακή παράδοση, όποιος θέλει να ασχοληθεί με τη μελισσοκομία θα πρέπει να γνωρίζει ότι, για να αρχίσει να παράγει, θα πρέπει να περιμένει τουλάχιστον δύο χρόνια, ώστε να μάθει τα βασικά.

Θα πρέπει να παρακολουθήσει σεμινάρια και στη συνέχεια να μάθει αρχίζοντας με 4-5 κυψέλες. Παράλληλα, θα πρέπει να ακολουθεί επαγγελματίες μελισσοκόμους σε όλα τα στάδια παραγωγής και στη συνέχεια να προχωρήσει σε αύξηση του αριθμού των κυψελών. Πάντως, θα πρέπει να γνωρίζει ότι η μελισσοκομία δεν είναι από τις φθηνές εύκολες ασχολίες. Εάν κάποιος τώρα αποφασίσει να ασχοληθεί με τα μελίσσια, θα πρέπει να εξετάσει κατά πόσο μπορεί να καλύψει τις παρακάτω δαπάνες:

ΔΑΠΑΝΕΣ
Αγορά μελισσιού: 80 ευρώ το ένα
Κυψέλη: 40 ευρώ η μία
Εργαλεία κυψέλης (ξέστρα): 7 ευρώ
Μελισσοκομική μάσκα: 20 ευρώ
Ολόσωμη φόρμα: 20 ευρώ
Γάντια: 10 ευρώ
Βούρτσα μελισσοκόμου: 3 ευρώ
Καροτσάκι μεταφοράς κυψελών: 100 ευρώ
Καπνιστήρι δερμάτινο φορητό: 20 ευρώ

(Οι παραπάνω τιμές είναι ενδεικτικές και αφορούν αγορές προϊόντων τα οποία παράγονται με διάφορα υλικά και κοστίζουν ακριβότερα. Το βέβαιο είναι ότι, για να ξεκινήσει κάποιος, χρειάζεται να ξοδέψει περισσότερα από 20.000 ευρώ).

Τα άλλα προϊόντα
Τον τελευταίο καιρό γίνεται προσπάθεια από πολλούς μελισσοκόμους να «πάρουν από τη μέλισσα όσο το δυνατόν περισσότερα προϊόντα, των οποίων οι τιμές είναι πολλαπλάσιες εκείνης του μελιού. Εκτός, λοιπόν, από το μέλι, σύμφωνα με μελέτη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, ο μελισσοκόμος μπορεί να παραγάγει:

Γύρη
Είναι το προϊόν που συγκεντρώνουν οι μέλισσες από διάφορα λουλούδια, ενώ αποτελεί μια τροφή πλούσια σε πρωτεΐνες, βιταμίνες, αμινοξέα, ένζυμα και άλλα χρήσιμα συστατικά, μεγάλης βιολογικής αξίας. Μια πιθανή απόδοση για το προϊόν αυτό είναι 3-5 χλγ./κυψέλη.

Βασιλικός πολτός
Παράγεται στους υποφαρυγγικούς αδένες των νεαρών εργατριών μελισσών. Υπολογίζεται ότι μια κυψέλη μπορεί να δώσει 10-20 γραμμάρια βασιλικού πολτού.

Πρόπολη
Η πρόπολη είναι η ρητινώδης κολλητική ουσία που συλλέγουν οι μέλισσες από διάφορα φυτά, την εμπλουτίζουν με κερί, γύρη, ένζυμα και άλλες ουσίες και τη χρησιμοποιούν για τη στεγανοποίηση και απολύμανση του εσωτερικού της φωλιάς τους. Το χρώμα της εξαρτάται από τη φυτική της σύσταση, συνήθως όμως είναι καφέ-πράσινη, καστανή ή σκούρα καφέ. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία τραυμάτων, παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος, της στοματικής κοιλότητας και άλλων περιοχών του ανθρώπινου σώματος (ΥΠΑΑΤ). Ωστόσο, δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για την απόδοση της πρόπολης.

Κερί
Είναι το προϊόν που παράγουν σε μικρά λέπια οι νεαρές εργάτριες από 4 ζεύγη κηρογόνων αδένων. Για την παραγωγή ενός κιλού κεριού, οι μέλισσες καταναλώνουν 8 κιλά μέλι. Το κερί είναι ένα μείγμα από περίπου 300 ουσίες (υδρογονάνθρακες, μονοϋδρικές αλκοόλες, λιπαρά οξέα, υδροξυοξέα, διόλες), το οποίο είναι αδύνατο να συνθέσει ο άνθρωπος. Το κερί χρησιμοποιείται ως φαρμακευτική ουσία για αλοιφές και διάφορα άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα. Κάποιες από τις φαρμακευτικές του χρήσεις είναι ενάντια της χρόνιας μαστίτιδας, του εκζέματος, των εγκαυμάτων και της δερματίτιδας. Υπολογίζεται ότι από μια κυψέλη μπορούν να παραχθούν 200-500 γραμμάρια κεριού.

Δηλητήριο
Είναι ένα πολύπλοκο μείγμα χημικών ουσιών που έχει φαρμακευτική δράση και επηρεάζει τη φυσιολογία ενός οργανισμού. Περιέχει αρκετές ουσίες που είναι ενδιαφέρουσες από βιοχημική και φαρμακολογική πλευρά, όπως είναι η μελιτίνη, η απαμίνη, η ισταμίνη, η ντοπαμίνη και η φωσφολιπάση Α. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας και του γαστρικού έλκους, ενώ προσφάτως έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται στη θεραπεία για τη σκλήρυνση κατά πλάκας. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, μάλιστα, αποδείχτηκε ότι σκοτώνει τα καρκινογόνα κύτταρα, χωρίς να επηρεάζει τα υγιή (ΟΜΣΕ). Ωστόσο, είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθεί η αξία και οι δυνατότητες του δηλητηρίου της μέλισσας από οικονομική άποψη. Επίσης, στα προϊόντα της μελισσοκομίας μπορεί να ενταχθεί και η ετήσια αύξηση του μελισσοκομικού κεφαλαίου, που υπολογίζεται στο 30%-40% του αρχικού κεφαλαίου.

Πηγή agro-business.gr