Σήμερα θα ασχοληθούμε με ένα θέμα πολύ σοβαρό και ιδιαίτερα επίκαιρο! Θα ασχοληθούμε με μια σχετικά μικρή και «αδιάφορη», στην όψη, πεταλούδα που όμως είναι ικανή να προκαλέσει πολύ μεγάλες ζημιές. Αναφερόμαστε φυσικά στον κηρόσκορο, που θεωρείται ένας από τους μεγάλους εχθρούς των μελισσιών και ένας από τους μεγαλύτερους εχθρούς της τσέπης του μελισσοκόμου, αν αυτός δεν λάβει εγκαίρως τα κατάλληλα μέτρα.
Ο κηρόσκορος έχει δυο πεδία δράσης!
Το ένα μέσα στην κυψέλη, όπου εισέρχεται κυρίως κατά τις βραδινές ώρες, όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πάνω από 12ο C και αν βρει αδύνατα μελίσσία, που δεν μπορούν να υπερασπιστούν τις κηρήθρες τους, αλωνίζει στην κυριολεξία! Τα θηλυκά γενούν τα 300- 500 αυγά τους σε χαραμάδες, σχισμές και μικρές τρύπες των εσωτερικών τοιχωμάτων της κυψέλης, αλλά και πάνω στις κηρήθρες των αδύναμων μελισσιών.
Όταν εκκολαφθούν οι προνύμφες – ο χρόνος που θα συμβεί αυτό έχει να κάνει με τις θερμοκρασιακές συνθήκες - «βουτάνε» μέσα στις κηρήθρες και ανοίγοντας στοές αναζητάνε την τροφή τους που αποτελείτε από μέλι, κερί, γύρη και υπολείμματα απολέπισης του γόνου. Στο πέρασμά τους αφήνουν πίσω τους ένα νήμα μεταξένιας υφής που κάνει τις κηρήθρες εντελώς ακατάλληλες για τις μέλισσες. Όταν το φαινόμενο αυτό πάρει μεγάλες διαστάσεις, τότε προκαλεί τεράστια αναστάτωση στο μελίσσι, το οποίο, σε προχωρημένες περιπτώσεις τρέπετε ακόμα και σε λιποταξία.
Εκτός όμως από αυτό, ο κηρόσκορος δημιουργεί μεγάλες ζημιές και στον υπόλοιπο μελισσοκομικό μας εξοπλισμό, αφού καταστρέφει τα τοιχώματα, τους πάτους αλλά και τα πλαίσια των κυψελών κατατρώγοντας το ξύλο για να στηρίξει τα κουκούλια του.
Το δεύτερο πεδίο δράσης του κηρόσκορου βρίσκετε εκτός κυψέλης, προκαλώντας τα ίδια καταστροφικά αποτελέσματα στις δουλεμένες - παλαιές σκουρόχρωμες - κηρήθρες που θα βρεθούν αφύλακτες στις ορέξεις του, όταν οι συνθήκες το ευνοούν, δηλαδή όταν η θερμοκρασία που επικρατεί είναι πάνω από 12-14 βαθμούς Κελσίου.
Τούνελ προνύμφης κηροσκόρου μέσα στην κηρήθρα |
Στόχος του γίνονται οι κυψέλες που έχουμε παρατήσει αφύλακτες σε κάποια σημεία του μελισσοκομείου μας ή ακόμα και μέσα στις αποθήκες μας. Ακόμα και οι παλιές κηρήθρες που δεν έχουμε φροντίσει να προστατεύσουμε, αλλά και οι φρέσκιες που τρυγήσαμε πριν λίγες μέρες και που δεν φροντίσαμε εγκαίρως να επιστρέψουμε στις μέλισσες, για καθάρισμα.
Έχει την ικανότητα να τρυπώνει μέσα στις κυψέλες ακόμα και από την πιο μικρή χαραμάδα και σε αυτό τον βοηθάει τόσο η κατασκευή του σώματός του, όσο και η πολύ πούδρα που έχει στα φτερά του και που δρα σαν λιπαντικό!
Κατά το παρελθόν, όταν ακόμα η μελισσοκομία γινόταν σε κοφίνια και σε άλλου τύπου εγχώριες κυψέλες, οι καταστροφές που προκαλούσε ο κηρόσκορος ήταν τεράστιες και είχε μάλιστα κατηγορεί από τους τότε μελισσοκόμους, για όλα τα δεινά που αντιμετώπιζαν τα μελίσσια τους. Σε αυτό βέβαια, είχε συντελέσει και το γεγονός πως ο κηρόσκορος ήταν ένας εχθρός που μπορούσαν να δουν, ενώ οι ιώσεις και οι άλλες παθογένειες ήταν αόρατες!!!
Όπως λοιπόν ήταν φυσικό, η καταπολέμησή του άρχισε από πολύ νωρίς και πέρασε από πολλά στάδια στο παρελθόν, με την χρησιμοποίηση πολλών «όπλων». Όλα όμως αυτά ήταν χημικού τύπου και προκαλούσαν, εκτός των άλλων, μεγάλες παράπλευρες απώλειες στα ίδια τα μελίσσια και έτσι, με τον καιρό εγκαταλείφθηκαν.
Για την ιστορία και μόνο να αναφέρουμε μερικά από αυτά, όπως η ναφθαλίνη, το θειάφι και το παραδιχλωροβενζόλιο. Στη συνέχεια αναπτύχθηκαν βιοτεχνικές μέθοδοι, όπως είναι η ψύξη ή η θέρμανση των κηρήθρων, και κατόπιν η ασφαλής αποθήκευσή τους.
Πράγματι, βρέθηκε ότι τόσο η υψηλή θερμοκρασία (από 46-49 βαθμούς Κελσίου), όσο και η βαθιά ψύξη (από -5 έως -20 βαθμούς Κέλσιου), μπορούν να καταστρέψουν όλα τα στάδια του κηρόσκορου, αν εφαρμοστούν το κατάλληλο, σε κάθε περίπτωση, χρόνο.
Βαριά προσβολή κηρήθρας |
Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε τις ποιο κάτω θερμοκρασίες για την καταστροφή του κηρόσκορου:
Θερμοκρασία - 17 Κελσίου = 1 ώρα και 30 λεπτά
Θερμοκρασία - 07 Κελσίου = 4 ώρες και 30 λεπτά
Θερμοκρασία + 05 Κελσίου = 20 ημέρες
Θερμοκρασία + 46 Κελσίου = 1 ώρα και 20 λεπτά
Θερμοκρασία + 49 Κελσίου = 40 λεπτά της ώρας
Σχετικά με τα όρια αυτά που αναγράφονται στη μελισσοκομική βιβλιογραφία, θα πρέπει να αναφέρουμε δυο πράγματα:
Πρώτον, από μετρήσεις που έγιναν πρόσφατα από επιστήμονες, διαπιστώθηκε πως ο χρόνος της 1 ώρας και των τριάντα λεπτών δεν είναι ούτε κατά διάνυα αρκετός για να εξαφανίσει τον κηρόσκορο στους -17 βαθμούς Κελσίου. Στα πειράματα, αποδείχτηκε πως τα πλαίσια θα πρέπει να παραμείνουν σε αυτές τις θερμοκρασίες για 4-5 μέρες τουλάχιστον, αν θέλουμε να θανατώσουμε όλα τα στάδια του εχθρού.
Δεύτερον, στη περίπτωση που κάποιος επιλέξει την λύση των υψηλών θερμοκρασιών, θα πρέπει να τοποθετήσει τα πλαίσια μαζί με το πάτωμα, σε θέση κατακόρυφη και όχι στοιβαγμένα χίμα, το ένα πάνω στο άλλο. Αυτό πρέπει να γίνει γιατί, μπορεί το σημείο τήξεως του κεριού να είναι πάνω από τους 60 βαθμούς Κελσίου, τα φαινόμενα όμως παραμόρφωσης του ξεκινούν από πολύ χαμηλότερα. Έτσι η κατακόρυφη τοποθέτησή τους, τους εξασφαλίζει την διατήρηση της «φόρμας» τους.
Εκτός όμως από τις δυο αυτές μεθόδους, που μπορεί να είναι βιοτεχνικές και να μην επιφέρουν καμιά αλλοίωση στο μέλι, ούτε απώλειες στα μελίσσια, αλλά παρ όλα αυτά είναι ενεργοβόρες και κοστίζουν, έχουν αναπτυχθεί και άλλες φιλικές – χωρίς φάρμακα – μέθοδοι.
Θα αναπτύξουμε τις δυο πιο επικρατέστερες από αυτές, που στηρίζονται στις βιολογικές συνήθειες του κηρόσκορου. Το έντομο λοιπόν αυτό για να κάνει τον βιολογικό του κύκλο, δεν θέλει τρία πράγματα: Το ένα είναι το έντονο φως, το άλλο είναι τα ρεύματα του αέρα και το τρίτο το απόλυτο σκοτάδι – αν και νυχτόβιο!
Εργάτρια απομακρύνει μια νεκρή προνύμφη κηροσκόρου |
Θα πρέπει να τονιστεί πως όσο ποιο έντονα είναι τα φαινόμενα αυτά, τόσο περισσότερο δυσκολεύει ο κύκλος του κηρόσκορου. Με άλλα λόγια, η διαρκής έκθεση των κηρήθρων στις ακτίνες του ήλιου ή η διαρκής έκθεσής τους στα ρεύματα κάποιου ανεμιστήρα ή η αποθήκευσή τους σε ένα θεοσκότεινο υπόγειο, μέσα σε μαύρες σακούλες, θα είχαν τα καλύτερα αποτελέσματα! Αυτές όμως οι συνθήκες στην πράξη είναι δύσκολο να προσφερθούν για μακροχρόνια αποθήκευση των κηρήθρων.
Έτσι, κάποιοι σκέφτηκαν κάποιες ενδιάμεσες λύσεις, που όμως είναι εφαρμόσιμες.
Η πρώτη μέθοδος μας συμβουλεύει να τοποθετήσουμε τα πλαίσια αραιά (7 έως 8) μέσα στις κυψέλες και στη συνέχεια τη μια κυψέλη πάνω στην άλλη, δημιουργώντας «πύργους» με βάση και καπάκι. Στη συνέχεια βάζουμε τις πόρτες στη θέση μεταφοράς (εντελώς κλειστές) και με μια φαρδιά, σκουρόχρωμη ταινία συσκευασίας κλίνουμε όλα τα πιθανά ανοίγματα σε όλες τις κυψέλες. Δηλαδή προσπαθούμε να αποκλείσουμε κάθε δυνατή διέλευση του κηρόσκορου αλλά και του φωτός, μέσα σε αυτό το συγκρότημα.
Η δεύτερη, συμβουλεύει την ίδια διάταξη, μα αντίθετα «απαιτεί» να κυκλοφορεί αέρας και να μπαίνει φως μέσα στο πύργο των πατωμάτων, όπου βρίσκονται τα πλαίσια. Αυτό το πετυχαίνουμε τοποθετώντας λεπτά ξύλινα παρεμβάσματα ανάμεσα στη βάση, στα πατώματα και στο καπάκι. Τόσο λεπτά, όσο χρειάζεται να για εισχωρεί ο αέρας και το φως μέσα στις κηρήθρες, αλλά όχι και οι μέλισσες.
Ενήλικη πεταλούδα κηροσκόρου |
Ο κηρόσκορος θα μπορεί βέβαια να περάσει από αυτά τα ανοίγματα και να μπει μέσα, αλλά σύμφωνα με τους επινοητές αυτής της μεθόδου δεν θα καταφέρει να κάνει τον βιολογικό του κύκλο, λόγω αέρα, φωτός και αραιής τοποθέτησης πλαισίων.
Κάποιοι συνιστούν και την επικουρική τοποθέτηση φύλων καρυδιάς μέσα στις ντάνες αυτές και για τις δυο λύσεις που προαναφέραμε.
Εμείς, από την πλευρά μας, θα σας συνιστούσαμε την εφαρμογή της μιας ή της άλλης, από τις δυο προηγούμενες μεθόδους αποθήκευσης σε ντάνες, αλλά αφού προηγουμένως έχουμε περάσει από τη διαδικασία της βαθιάς κατάψυξης τα πλαίσια με τις κηρήθρες και έχουν απολυμανθεί με φλόγιστρο τα πατώματα που θα τις τοποθετήσουμε!
Αυτό ίσως να φανεί υπερβολικό σε κάποιους, αλλά θεωρούμε τις κτισμένες κηρήθρες σαν το πιο σημαντικό κεφάλαιο στους χειρισμούς που θα κάνουμε την ερχόμενη άνοιξη, και σαν τέτοιο θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε, προστατεύοντάς το με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Κλείνοντας, να αναφέρουμε και τα γενικά μέτρα πρόληψης που απαραίτητα οφείλει να εφαρμόζει ο κάθε υπεύθυνος μελισσοκόμος και που βοηθούν στην αντιμετώπιση του κηρόσκορου.. και όχι μόνο.
Διατηρούμε δυνατά μελίσσια, γατί σε αυτά ο κηρήσκορος ... δεν έχει καμιά τύχη!
Μετά τον τρύγο, επιστρέφουμε τα πλαίσια σε δυνατά μελίσσια και τα αφήνουμε εκεί «προς φύλαξη» μέχρι αργά το Φθινόπωρο, όταν οι θερμοκρασίες θα έχουν αρχίσει να πέφτουν κάτω από τους 12 βαθμούς και τα πλαίσια μας δεν θα διατρέχουν κανένα κίνδυνο από τον κηρόσκορο.
Δεν αφήνουμε ποτέ περισσότερες κηρήθρες από όσες μπορούν να καλύψουν οι μέλισσες της κάθε κυψέλης.
Περνάμε από φλόγιστρο, κάθε χρόνο, όλες τις κυψέλες μας.
Τοποθετούμε κοντά στα παράθυρα των αποθηκών, κουβάδες με νερό που ανανεώνουμε ταχτικά. Αυτό αποτελεί μια πρώτης τάξεως παγίδα για τους κηρόσκορους.
Τέλος, θα ήταν παράληψή μας να μη δικαιολογήσουμε αυτό που αναφέρουμε στην πρώτη- πρώτη γραμμή αυτής μας της παρουσίασης. Ότι δηλαδή το θέμα του κηρόσκορου είναι «ιδιαίτερα επίκαιρο»!
Το αναφέρουμε λοιπόν αυτό, γιατί στις περισσότερες περιπτώσεις λέγεται πως ο χρόνος επικίνδυνης δράσης του κηρόσκορου είναι από Απρίλιο μέχρι Νοέμβριο.
Με βάση αυτή την «γενική» οδηγία, θα μπορούσε κάποιος, ιδιαίτερα νέος, να εφησυχάσει και να θεωρήσει πως ο κίνδυνος για φέτος πέρασε.... Τα πράγματα όμως δεν είναι έτσι, γιατί ο κηρόσκορος δεν δουλεύει με ημερολόγιο... αλλά με θερμοκρασίες και αυτές είναι ακόμα υψηλές, και θα παραμείνουν έτσι για αρκετές μέρες ή και βδομάδες, από ότι δείχνουν τα πράγματα. Μέχρι τότε λοιπόν καλό θα είναι να έχουμε το νου μας!!!
Επιμέλεια: Μανόλης Δερματης, ερευνητής μελισσοκόμος, συγγραφέας του βιβλίου "Η Ιστορία Μιας Βασίλισσας"
Ορεινή Μέλισσα
0 Σχόλια
Για οποιαδήποτε ερώτηση πάνω στις αναρτήσεις μας , αφήστε ένα σχόλιο και εμείς με χαρά θα σας απαντήσουμε. Ορεινή Μέλισσα! Καλώς Ήρθατε!