Μια συχνή
ερώτηση που κάνουν οι νέοι κυρίως μελισσοκόμοι, αλλά και όσοι αντιμετωπίζουν
τον θαυμαστό κόσμο της μέλισσας ακαδημαϊκά, είναι πόσο μακριά μπορεί να πετάξει
μια μέλισσα.
Και επειδή μια
μέλισσα δεν κάνει τουρισμό, η πλήρης ερώτηση, που θα προσπαθήσουμε όχι μόνο να
απαντήσουμε, μα και να αιτιολογήσουμε,
είναι:
Ας πάρουμε όμως
τα πράγματα από την αρχή.
Είναι προφανές
πως οι συλλέκτριες μέλισσες, όπως τα πάντα πάνω στη φύση, δουλεύουν με γνώμονα
το τελικό αποτέλεσμα και σύμφωνα με τη βασική οικονομική αρχή που λέει : «η
επιτυχία του μεγαλύτερου δυνατού αποτελέσματος, με τους μικρότερους δυνατούς πόρους»,
όπως έχουμε ξαναγράψει σε σχετικό μας άρθρο.
Με άλλα λόγια,
οι μέλισσές μας δεν πρόκειται να «ξενιτευτούν» για να μαζέψουν τροφές, όταν
αυτό μπορούν να το κάνουν βγαίνοντας στην αυλή τους! Μια εξαίρεση σε αυτόν τον
κανόνα υπάρχει όταν οι τροφές που βρίσκονται σε κοντινές αποστάσεις, είναι
κατώτερης θρεπτικής ποιότητας από κάποιες άλλες που είναι πιο μακριά.
Κάτι ακόμα που θα πρέπει να λάβουμε υπ όψη μας, είναι πως μια συλλέκτρια μέλισσα, δεν αρχίζει να τρέχει σαν τρελή δεξιά-αριστερά, πάνω από κάμπους και βουνά, για να βρει τροφές. Την αναζήτηση και συλλογή εφοδίων την κάνει βάση ενός προσχεδιασμένου και οργανωμένου πλάνου, που ξεκινάει από τις πληροφορίες που έχει πάρει από τις ανιχνέυτριες μέλισσες, μέσω του χορού της κοιλιάς, από τις ικανότητες που έχει να κάνει άπειρους μαθηματικούς υπολογισμούς για να βρει τη πιο σύντομη κάθε φορά διαδρομή – δες σχετικό μας άρθρο - μα και τη δυνατότητα που έχει να εκτιμά, αν αξίζει τον κόπο να πάει στο (μακρινό) σημείο που της υποδεικνύουν οι ανιχνεύτριες, υπολογίζοντας τα... «καύσιμά» της.
Κάτι ακόμα που θα πρέπει να λάβουμε υπ όψη μας, είναι πως μια συλλέκτρια μέλισσα, δεν αρχίζει να τρέχει σαν τρελή δεξιά-αριστερά, πάνω από κάμπους και βουνά, για να βρει τροφές. Την αναζήτηση και συλλογή εφοδίων την κάνει βάση ενός προσχεδιασμένου και οργανωμένου πλάνου, που ξεκινάει από τις πληροφορίες που έχει πάρει από τις ανιχνέυτριες μέλισσες, μέσω του χορού της κοιλιάς, από τις ικανότητες που έχει να κάνει άπειρους μαθηματικούς υπολογισμούς για να βρει τη πιο σύντομη κάθε φορά διαδρομή – δες σχετικό μας άρθρο - μα και τη δυνατότητα που έχει να εκτιμά, αν αξίζει τον κόπο να πάει στο (μακρινό) σημείο που της υποδεικνύουν οι ανιχνεύτριες, υπολογίζοντας τα... «καύσιμά» της.
Τι μας λένε όλα
αυτά? Μα ότι θεωρητικά, μια συλλέκτρια μπορεί να πάει πολύ μακριά για να βρει
τροφή, όμως στην πράξη αυτό το κάνει πολύ σπάνια, λόγω κάποιων περιορισμών που υπάρχουν.
Ανιχνεύτριες δεν
γίνονται όλες οι μέλισσες. Όπως έχουμε γράψει σχετικά, έχει αποδειχτεί από
επιστημονικές έρευνες, πως οι μέλισσες που αναλαμβάνουν αυτά τα καθήκοντα,
είναι ειδικά προικισμένες και τους αρέσει η δράση, η περιπέτεια και ο κίνδυνος.
Αυτό είναι κάτι σχετικά σπάνιο να συμβεί και όταν συμβαίνει, συμβαίνει γιατί είναι γραμμένο στο DNA αυτών των ατόμων. Έτσι λοιπόν, θα πρέπει να θεωρήσουμε δεδομένο πως σε κάθε κυψέλη υπάρχουν αυτές οι ξεχωριστές μέλισσες που αναλαμβάνουν αυτές τις ειδικές αποστολές. Επομένως σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας του μελισσιού – στις πειραματικές συνθήκες τα δεδομένα αλλάζουν – η γενιά των εκάστοτε ανιχνεύτριών μελισσών, θα είναι εκείνη που θα θέσει τον πρώτο περιορισμό στην ακτίνα δράσης των συλλεκτριών.
Όσο πιο ριψοκίνδυνες είναι αυτές, τόσο πιο μακριά θα αναζητήσουν τροφές και τόσο πιο μακριά θα κατευθύνουν τις συλλέκτριες. Αυτά όλα φυσικά εξαρτώνται πάντα από τις ιδιαιτερότητες του κάθε τόπου, τη χρονιά, μα και τις συνθήκες ανθοφορίας που επικρατούν.
Αυτό είναι κάτι σχετικά σπάνιο να συμβεί και όταν συμβαίνει, συμβαίνει γιατί είναι γραμμένο στο DNA αυτών των ατόμων. Έτσι λοιπόν, θα πρέπει να θεωρήσουμε δεδομένο πως σε κάθε κυψέλη υπάρχουν αυτές οι ξεχωριστές μέλισσες που αναλαμβάνουν αυτές τις ειδικές αποστολές. Επομένως σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας του μελισσιού – στις πειραματικές συνθήκες τα δεδομένα αλλάζουν – η γενιά των εκάστοτε ανιχνεύτριών μελισσών, θα είναι εκείνη που θα θέσει τον πρώτο περιορισμό στην ακτίνα δράσης των συλλεκτριών.
Όσο πιο ριψοκίνδυνες είναι αυτές, τόσο πιο μακριά θα αναζητήσουν τροφές και τόσο πιο μακριά θα κατευθύνουν τις συλλέκτριες. Αυτά όλα φυσικά εξαρτώνται πάντα από τις ιδιαιτερότητες του κάθε τόπου, τη χρονιά, μα και τις συνθήκες ανθοφορίας που επικρατούν.
‘Ένας άλλος
περιορισμός που μπαίνει εδώ, είναι η πεπερασμένη δυνατότητα των ανιχνευτριών να
υποδείξουν ένα πολύ μακρινό σημείο. Οι μεικτοί χοροί της κοιλιάς που δίνουν
πληροφορίες για την απόσταση, τη διεύθυνση, μα και την ποιότητα της τροφής,
γίνονται όλο και πιο ασαφείς, όσο το σημείο αναφοράς απομακρύνεται.
Τέλος, υπάρχει
και ένας ακόμα λόγος, καθαρά τεχνικός, που βάζει όριο στην απόσταση που θα
πετάξουν οι συλλέκτριες για να συλλέξουν τροφές. Αυτός είναι η σχέση δαπάνης-κέρδους,
δηλαδή χρόνου και κατανάλωσης μελιού για την πτήση, και ποσότητας μελιού που
μπορεί να μεταφερθεί πίσω στην κυψέλη. Με άλλα λόγια ο βαθμός απόδοσης του
μακρινού ταξιδιού της συλλέκτριας.
Αν λάβουμε υπ
όψη πως η κάθε συλλέκτρια μπορεί, σε κάθε ταξίδι της, να μεταφέρει μέχρι 30 mg (χιλ.
του γραμμαρίου) νέκταρ και ότι καταναλώνει περίπου 5 mg για 2.000 μέτρα
πτήσης, μπορούμε εύκολα να υπολογίσουμε πως είναι παραγωγική για το μελίσσι,
μέχρι την απόσταση των 6.000 μέτρων – συν έξι για να επιστρέψει, μας κάνουν
σύνολο 12.000 μέτρα ή 30 mg
κατανάλωση τροφής.
Το όριο αυτό
μάλιστα μειώνεται, γιατί πολύ σπάνια μια συλλέκτρια επισκέπτεται και φορτώνει
μόνο από ένα σημείο. Συνήθως κάνει κάποιους «κύκλους» στην περιοχή και
επισκέπτεται πολλά άνθη για να συλλέξει τα 30 mg, γεγονός που προσθέτει εκατοντάδες
μέτρα στην πτήση της.
Πέρα λοιπόν, από
αυτή την απόσταση, η πτήση της συλλέκτριας θα προκαλέσει ζημιά στο μελίσσι,
αφού θα καταναλώσει περισσότερες τροφές από ότι θα συλλέξει!!!
Στο ερώτημα: πως
είναι δυνατόν να παρατηρούνται, έστω και σπάνια, μακρινότερες πτήσεις μελισσών,
η απάντηση είναι πως αυτές οι πτήσεις, αν και όταν γίνονται, είναι πτήσεις
απελπισίας – με την έννοια πως γίνεται για λόγους έκτακτης ανάγκης, όπως
αντιμετώπιση λιμοκτονίας ή εξεύρεσης της απόλυτα απαραίτητης ποσότητας γύρης,
όταν το μελίσσι έχει ξεμείνει εντελώς από αυτό το πολύτιμο υλικό!
Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε πως κάποιες φορές παρατηρούμε μέλισσες να έρχονται στην κυψέλη με σχετικά μικρή ποσότητα γύρης. Αυτό, κατά πάσα πιθανότητα, συμβαίνει, επειδή αναγκάζονται να ταξιδέψουν πολύ μακριά για να βρουν τη συγκεκριμένη γύρη και λόγω απόστασης δεν μπορούν να κουβαλήσουν μεγαλύτερη ποσότητα.
Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε πως κάποιες φορές παρατηρούμε μέλισσες να έρχονται στην κυψέλη με σχετικά μικρή ποσότητα γύρης. Αυτό, κατά πάσα πιθανότητα, συμβαίνει, επειδή αναγκάζονται να ταξιδέψουν πολύ μακριά για να βρουν τη συγκεκριμένη γύρη και λόγω απόστασης δεν μπορούν να κουβαλήσουν μεγαλύτερη ποσότητα.
Από πρακτικής
τώρα πλευράς, οι γνώσεις όλων αυτών είναι πολύ χρήσιμες για εμάς τους
μελισσοκόμους, γιατί έτσι μπορούμε να πάρουμε τα μέτρα μας και να επιλέξουμε τη
θέση του μελισσοκομείου μας σε απόσταση ασφάλειας, από καλλιέργειες που
ραντίζονται ή από φυτείες που καλλιεργούνται φυτά με γενετική τροποποίηση.
Επιμέλεια: Μανόλης Δερματης, ερευνητής μελισσοκόμος, συγγραφέας του βιβλίου "Η Ιστορία Μιας Βασίλισσας"
Επιμέλεια: Μανόλης Δερματης, ερευνητής μελισσοκόμος, συγγραφέας του βιβλίου "Η Ιστορία Μιας Βασίλισσας"
0 Σχόλια
Για οποιαδήποτε ερώτηση πάνω στις αναρτήσεις μας , αφήστε ένα σχόλιο και εμείς με χαρά θα σας απαντήσουμε. Ορεινή Μέλισσα! Καλώς Ήρθατε!